Üzäk häm Kön’yaq Aziya: Regional’ bäyläneş, sınawlar häm forsatlar

2021nçe yılnıñ 15nçe-16nçı iyül’ könnärendä Taşkentta kiñ qatnaşulı Üzäk häm Kön’yaq Aziya: Regional’ bäyläneş, sınawlar häm forsatlar konferenśiyäse ütkärelde. Konferanśiyädä Äfğanstan İlbaşı Äşräf Gani, Paqıstan Baş ministrı İmran Han, Awrupa Berlegeneñ tışqı êşlär häm iminlek säyäsäte yuğarı wäkile Josep Borrell Fontelles, 20dän kübräk ilneñ tışqı êşlär ministrı, byurokratlar, belgeçlär, matbuğat wäkilläre qatnaştı. Töbäktä täêsirle bulğan Amerika Quşma Ştatları, Qıtay, Rusiyä kebek illärneñ wäkilläre dä konferenśiyädä ide.

Konferanśiyädä Üzäk häm Kön’yaq Aziya arasındağı mönäsäbätlär, Äfğanstannıñ kiläçäge qarap çığıldı. Üzäk häm Kön’yaq Aziya arasında mönäsäbätlärneñ üsterelüe cähätennän transport, säwdä, ênergetika häm iminlek mönäsäbätläreneñ berençe çiratta iñ yuğarı däräcägä citkerelüe zarurlığına tuqtalıp uzıldı. Taraflar arasında töbäkara êlemtäne köçäytü mäs’äläsendä kileşelde. Konferenśiyanıñ yomğaq beldergesendä Äfğanstan Üzäk häm Kön’yaq Aziya arasında “regional’ küper” bularaq qabul itelde.

Konferenśiya qısalarında küp sanda ike yaqlı häm küp’yaqlı söyläşülär ütkärelde. 15nçe iyül’ könne Taşkentta Törekmänstannıñ teläge nigezendä Üzäk Aziya illäre tışqı êşlär ministrları cıyılışı uzdırıldı. Cıyılışta töbäk illäre liderlarınıñ räsmi bulmağan sammitınıñ avgust ayı başında Törekmänstanda ütkäreläçäge belderelde.

Şul uq könne Taşkentta AQŞ İlbaşınıñ baş kiñäşçese Elizabeth Sherwood-Randall häm Üzäk Aziya tışqı êşlär ministrlarınıñ qatnaşuında cıyılış uzdı. 5+1 formatındağı cıyılışnıñ töp teması - Äfğanstandağı wazğiyät häm anıñ Üzäk Aziyağa yoğıntısı ide.

Konferenśiya qısalarında cıyılğan Üzbäkstan, Äfğanstan häm Paqıstan tışqı êşlär ministrları häm Amerika Quşma Ştatları İlbaşınıñ baş kiñäşçese Äfğanstan problemasınıñ çişeleşe öçen dürt yaqlı yaña platformanı oyıştıruların belderde.

Konferanśiya mönäsäbäte belän Üzbäkstanğa räsmi säfär yasağan Paqıstan Baş ministrı İmran Han Taşkentta tantana belän qarşı alındı. Şäwkät Mirziyayev häm İmran Han oçraşuınnan soñ taraflar arasında 8 kileşü imzalandı. Taşkentta oyıştırılğan Üzbäkstan-Paqıstan êş forumında 500 million dollarlıq kileşülärgä qul quyıluı belderelde. Säfär waqıtında Äfğanstan problemasınıñ çişeleşenä qağılışlı küp’yaqlı cıyılışnıñ Paqıstanda da uzdırılaçağı açıqlandı.

Şuşı konferenśiyada qatnaşu öçen Üzbäkstanğa kitkän Törkiyä Cömhüriyäte Tışqı êşlär ministrı Mäwlüt Çavuşoğlu  in êlek Hokand şähärenä bardı. Hokandta bertörkem oçraşulardan soñ Taşkentqa kitkän Çavuşoğlu İlbaşı Mirziyayev tarafınnan qabul itelde. Çavuşoğlu konferenśiya qısalarında wazıyfadaşları belän ike yaqlı söyläşülär ütkärde.

Äfğanstandağı wazğiyät bulmasın, region faktları bulmasın, bolar barısı da Üzäk häm Kön’yaq Aziya illären tağın da yaqın xezmättäşlekkä êtärä. Mirziyayevneñ iniśiativası belän ütkärelgän şuşı konferenśiya oxşaş cıyılışlarnıñ monnan soñ da yış oyıştırıluına säbäp bulaçaq.

Konferenśiyada Äfğanstannıñ Üzäk häm Kön’yaq Aziya arasında “regional küper” bularaq qabul itelüe bik möhim. Äfğanstanda tınıçlıqnıñ häm totrıqlılıqnıñ urnaştırıluı - här ölkädä regional’ xezmättäşlekneñ arttırıluı häm bu barışqa Äfğanstannıñ aktiv räweştä kertelüe belän mömkin.

Abdrasul İsakov