Trabzon häm Sümela Märyäm ana monastıre

Törkiyäneñ mädäniyät xäzinälärendä bu atnada sezgä ilebezneñ mohim turizm üzäklärennän Trabzon häm Sümela Märyäm ana Monastıren tanıtaçaqbız.

Trabzon Anadolunıñ Tönyaq könçığışında Qara diñgezneñ   yar buyında  urnaşqan matur şähärebez. Bezneñ erağa qadär 600lärdä ber koloniya şähare bularaq qorılğanı uylanıla.

İlebezneñ üzenä xas bulğan mädäniyäte häm kölköle üzençälekläre belän  iğtibarnı caläp itkän urınnardan berse bulıp tora.

Gel kölgän Qara diñgez keşeseneñ yäşägännäre, qızıq täcribäläre bik küp anekdotlarğa tema bulğan.

Trabzon şähäre  şul uq waqıtta ilebezneñ iñ küp tökätelgän, yaratılğan balıqlarınnan -kilkanıñ watanı.

Qızdırılğan, parda peşkän, gril räweşendä häm kilkalı pılaw bularaq peşerelgän bir küp rizıqnı barlıqqa kiterä kilka balığı.

Ber Trabzonlı keşese öçen  kilka balığı- tabınnıñ waz kiçelmäz rizığı bulıp tora.

Trabzon Anadolu töreklar tarafınnan iñ soñ basıp alınğan urınnardan berse. 1461dä  Fatih Soltan Mähmät tarafınnan yawlıp alınğan.Trabzonda bulğan iñ mohim tarixı äsärlärdän berse könebezdä muzey bularaq  qullanılğan Trabzon Ayasofiyasıdır.

Vizantiyanıñ başqalası İstanbulnıñ 1204nçe yılında Latinnär tarafınnan yawlap aluwı näticäsendä monda qaçqan 1nçe Manuel tarafınnan tözelgän.

Fatih yawlap aluwınnan soñ Trabzon Ayasofiyanıñ çirkäw bularaq qullanuğa röxsät birgän ide, Sümeläğa da törle törle büläklar birgän ide.

Monda üz çorında vilayät başlığı wazıfasın da başqarğan Yavuz Soltan Sälimdä bu yuldan däwam itkän ide.

1584nçe yılda Soltan boyırığı  belän mäçet bularaq qullanıla başlanğan. Trabzon Ayasofiyası xäzerge köndä muzey bularaq xezmät

Trabzonda iñ küp turist caläp itkän urınnarnıñ başında hiçşiksez Sümelada bulğan Märyämana Monastıre kilä. Märyämana Xz. Ğıysanıñ änise bulu arqasında Xristiyannar häm Möselmannar öçen izge keşelardän bulıp tora.

Ortodokos xristiyanlıq öçen izge ber urın bulğan monastır Trabzonnan bik qısqa yul belän ireşergä mömkin.

Maçka ilçäsendä Zigana tawınıñ yuğarıda taw itägendä urnaşqan.

Diñgezdän 1200 m biyeklegendä.

Bilgele ber noqtağa qadär transportlar belän ireşergä mömkin. Transportnıñ  däwam itä almağan noqtadan soñ yaqınça 1500 yıl däwam itkän cäyäw Monastır yulı bar. Taw manzarası yawlap alğan tirä yaq sezne äyländerep ala.

Monastır yuğarı taşlıq urtasında böten kürkämlege belän  sezgä kürengändä sezne täsirliy başlıy.

İlahi dinnärneñ barısında taw  häm din ber berse belän bäyle. Xz. Musa 10 ämirne Sina tawınıñ başında  alğan ide.Xz. Ğiysa tawda metamorfoz üzgäreşen kiçergän.

Xz. Moxammädkä Qor’annıñ berençe ämire bulğan “Uqı” tawda ireşkän. Biyek  tawlarda Allağa tağın da yaqın bulğan fikere kiñ taralğan ide.

Gretsiyadan ike monax töşlärendä Märyäm ana häm Xz. Ğiysanıñ ber räsemen kürep bu räsemneñ Trabzonda bulu uylawı belän monda kilälär.

Ber bersennän xäbärsez bu ike monax Sümelada oçraşalar häm kürgän töşlärne anlatalar. Monda berençe çirkäwne tözälär.

Vizantiya imperatorı Yustinian alarnıñ tözegän çirkäwenä zur yärdämnär yasıyt häm monastır wazğiyätenä kilüenä yärdämçe bula.

Monastır xäzerge köndäge wazğiyätne Trabzon imperatorı 3nçe Aleksios 1349-1390 yıllarda alğan ide. Mäğärä eçendä bulğan ber çirkäw, uquçılarnıñ häm din keşeläreneñ belem alğan urınnar, yäşäw urınnarı häm ber izge çişmä şifalı su çığanağınnan barlıqqa kiterelä. Monastırğä bäyle  çirkäwlärdä  İncildän törle xikäyälärnen añlatılğan temalar belän freska-diwär räsemnäre bar. Zaman eçendä qayberläre  cimerelgän, ä xäzer inde restovratsiya ısulı belän qotqarılırğa  tırışıla.

Monastırdän asqa qarağanda Zigana tawınıñ  täqdim itkän iskitkeç manzarası sezne täsirliy.

Yañğırlı könnärdä bolıtlarğa öskä qarısez.

Bu isketkeç  manzara sezne Alla yaratuına häm ruh xälenä kiçerä.

Sümelä 1923tä  almaşu- kileşüenä qadär Monastır bularaq qullanılğan. Bu tarixtä Xristiyan xalıq sannıñ Gretsiyağa küçenüe belän ozın waqıt buyınça qullanmıyça buş qala.

Soñınnan  muzeygä äyländerep cirle häm çit il turistlar öçen açılğan.

Sümela yañartılular belän qabat qazandırılırğa tırışıla. İlebezneñ mohim turizm töbäklärennän bulğan Trabzon häm Sümeläğa kötep qalabız.