Awraziya iq’tisadi berlegeneñ xökümӓtlӓrara şura cıyılışı

Ağımdağı yılnıñ 24-25 nçe fevralendӓ Nursoltanda Avraziya iq’tisadi berlegeneñ xökümӓtlӓrara şura cıyılışı ütte. Qazaqstan prem’yer-ministrı Alixan İsmailov citӓkçelegendӓ uzğan oçraşuda Belarus’, Ӓrmӓnstan, Qırğızstan, Rusiya hӓm Üzbӓkstan xökümӓt rӓislӓre qatnaştı. Üzbӓkstan prem’yer-ministrı Abdulla Aripov ӓlege cıyılışlarda küzӓtüçe bularaq qatnaşa. Monda şunı da ӓytergӓ kirӓk: Awraziya iq’isadi berlegeneñ Qazaqstandağı cıyılışları moña qadӓr Almatı şӓhӓrendӓ uzdı. Ğıynwar waqıyğalarınnan soñğı çorda Avraziya iq’tisadi berlegeneñ xökümӓtlӓrara şura cıyılışı Qazaqstan başqalasında ütte.

Cıyılış kön tӓrtibendӓ pandemiyӓdӓn soñğı çorda Awraziya iq’tisadi berlegeneñ iq’tisadi torışı hӓm xezmӓttӓşlek mömkinleklӓre, inflyaśiya, geosӓyӓsi kiyerenkelek, Rusiya hӓm Belarus’qa qarata sankśiyӓlӓrneñ berlekkӓ ӓğ’za illӓrgӓ yoğıntısı kebek mӓs’ӓlӓlӓr urın aldı. Oçraşuda qatnaşuçı xökümӓt rӓislӓre Awraziya iq’tisadi berlegenӓ ӓğ’za dӓwlӓtlӓr arasında üzara sӓwdӓ üseşennӓn qanӓğat’ buluların belderdelӓr. Cıyılışta belderelgӓn mӓğ’lümatlarğa qarağanda, berlekkӓ ӓğ’za illӓr arasında üzara sӓwdӓ külӓme 2021 nçe yılda, pandemiyӓgӓ qadӓrge çor belӓn çağıştırğanda, 18%qa artqan.

Oçraşu azağında barlığı 11 dokumentqa qul quyıldı, şul isӓptӓn sӓnӓğӓt’ xezmӓttӓşlegen üsterü kileşüenä, ul  oyışma êçendӓ urtaq xӓrbi bulmağan oçqıçlar citeşterüne küzdӓ tota. İmza salınğan dokumentlar arasında Üzbӓkstannıñ berlekneñ qayber iniśiativalarında qatnaşuın küzdӓ totuçı dokumentlar da bar. Awraziya iq’tisadi berlegeneñ çirattağı rӓislege Qazaqstannan Qırğızstanğa küçte. Kilӓse xökümӓtlӓrara şurası cıyılışı 21-22 nçe iyün’dӓ Belarus’nıñ Brest şӓhӓrendӓ uzaçaq.  

25 nçe fevral’dӓ Qazaqstan ilbaşı Kasım Cömӓrt Tokayev oçraşuda qatnaşqan xökümӓt rӓislӓren qabul itte. Tokayev üz çığışında xӓzerge geosӓyӓsi şartlarda Awraziya iq’tisadi berlegenӓ zur cawaplılıq töşüen ӓytte. Xökümӓt rӓislӓre aktual’ mӓs’ӓlӓlӓr xaqında üz fikerlӓre belӓn urtaqlaştılar. 

2010 nçı yılda Rusiya citӓkçelegendӓ oyışqan hӓm iq’tisadi integraśiyӓne küzdӓ totqan Awraziya iq’tisadi berlege xӓzerge waqıtta Bӓysez dӓwlӓtlӓr berdӓmlegenӓ ӓğ’za illӓrneñ bişesen genӓ üzenӓ kertӓ aldı. Awraziyӓdӓge geosӓyӓsi wӓzğıyӓt’neñ Ӓfganstan krizisı, Ukraina krizisı kebek problemalar arqasında tulısınça totrıqlılıqqa ireşӓ almawı ,berlekkӓ ӓğ’za illӓrdӓ, yӓğ’ni Belarus’, Ӓrmӓnstan ,Qazaqstan hӓm Qırğızstandağı sӓyӓsi çualışlar berlek êşçӓnlegenӓ naçar yoğıntı yasadı. Rusiyӓneñ Ukrainağa höcüme belӓn iñ yuğarı noqtasına citkӓn Rusiya – Könbatış krizisı hӓm sankśiyӓlӓr arqasında Awraziya iq’tisadi berlegen zur qıyınlıqlar kötӓ.

Qazaqstan prem’yer-ministrı Alixan İsmailov xökümӓtlӓrara şura cıyılışında bolay dide:“Hӓr il milli mӓnfӓğӓt’lӓren hӓm milli bazarın yaqlarğa tırışa. Bigrӓk tӓ iq’tisadi tirbӓleş şartlarında kilӓçӓkkӓ strategik qaraşıbıznı bilgelӓw hӓm milli mӓnfӓğӓt’lӓr belӓn integraśiya barışları arasında döres balans tabu bik möhim". Çınnan da ӓğ’za illӓrneñ milli mӓnfağӓt’lӓre hӓm integraśiya barışları arasında döres balans bulırğa tiyeş.

Berlekneñ êlektron dӓwlӓt, yӓşel iq’tisad, transport, yañartıla ala torğan ênergiya kebek ölkӓlӓrdӓ xezmӓttӓşlekkӓ basım yasawı, öçençe illӓr belӓn tağın da kübrӓk xezmӓttӓşlek itüe , barlıq ӓğ’za illӓrneñ oyışma maqsatları hӓm burıçlarına yaraşlı rӓweştӓ êş itüe tiskӓre şartlarnı ciñӓrgӓ bulışa ala. Qayber tikşerenüçelӓr beldergӓnçӓ, Awraziya iq’tisadi berlegendӓge töp problemalarnıñ berse - integraśiyӓdӓn alınğan tabışnıñ tigez bülenmӓwe. Berlekneñ kilӓçӓge öçen êş mexanizmındağı mondıy citeşsezleklӓrne beterü bik möhim.