Rusiyä - Könbatış arasında krizis däwam itä

17-18nçe fevral’ könnärendä Ukrainanıñ könçığış töbäklärendä basım kütärelde.  Rusiyä häm Ukraina utnı açuda ber-bersen ğayepläde. Awrupa İminlek häm xezmättäşlek oyışması soñğı könnärdä utnı tuqtatu kileşüen bozularnıñ artuına iğtibarnı cälep itte. Cirle xalıq Rusiyägä sıyına başladı. 19nçı fevral’ könne Rusiyä däwlät başlığı Vladimir Putin häm Belarus’ ilbaşı Aleksandr Lukaşenko atom öçlege köçläre qatnaşqan kiñ qırlı xärbi künegülärne qaradı. Şul uq könne AQŞ ilbaşı Djo Bayden Ukraina krizisı belän bäyle açıqlaw yasap, Putinnıñ Ukrainanı yawlarğa qarar birüenä ışanuın açıqladı. Xäzer isä älege krizis belän bäyle soñğı ber atnada barlıqqa kilgän täraqqıyät’lärgä küz salıyq. 15nçe fevral’da Germaniya Kanŝlerı Olaf Şol’ŝ Kiyevdan soñ Mäskäwgä kilde. Mäskäwdä uzğan berençe Putin-Şol’ŝ oçraşuında kileşü täêmin itelmäde.

Şul uq könne Rusiyä Däwlät Duması Rusiyä yaqlı separatistlar tarafınnan ber yaqlı bularaq bäysezlege iğlan itelgän Doneŝk häm Lugansk xalıq cömhüriyätläreneñ tanıluı öçen ilbaşı Vladimir Putinğa çaqıru yasawnı küzdä totuçı qarar ölgesen qabul itte.

Ukraina däwlät başlığı Vladimir Zelenskiy da 14nçe fevral’ könne millätkä möräcäğat’ itep, könbatış “Rusiyä höcüm itäçäk kön” itep açıqlağan 16nçı fevral’ne “Berlek köne” itep iğlan itte. 16nçı fevral’dan alda Ukrainalı baylar häm xalıq ışanıçlılarınnan ber öleşeneñ ildän kitüläre öyränelde. AQŞ, Awstraliya, Angliya, Kanada kebek illär Ukrainadağı ilçeleklären waqıtlıça Kiyevtan L’vov şähärenä küçerergä qarar birde.

15nçe fevral’da Rusiyäneñ Saqlanu ministrlığı ilneñ könbatışında däwam itüçe xärbi künegülärdän ber öleşeneñ azağına yaqınlaşuın citkerde. NATO ğomüm särqätibe Yens Stoltenberg ittifaqnıñ könçığıştağı xärbi kontingentın köçäytäçäklären belderde. Ukraina xökümäte könbatışlı partnyerlarnıñ xäzergä qadär Kiyevka milliard yarım dollarlık xärbi yärdäm kürsätüen açıqladı.

17nçe fevral’ könne Rusiyä Tışqı êşlär ministrlığı Ukraina NATO äğzase bulğan oçraqta Qırımnı köç yulı belän kire alu qurqınıçınıñ tuaçağın häm monıñ da NATO belän Rusiyä arasında turıdan qorallı bäreleşkä kiterep çığaraçağın belderde. Şul uq könne AQŞnıñ Mäskäwdäge ilçelegendä wazıyfalı ilçe yärdämçese Bart Gormannıñ ildän çığarıluı açıqlandı.

AQŞta Kongresska tapşırılğan ölgedä Rusiyäneñ kim digändä 3 zur bankına çikläwlärneñ qullanıluı täqdim itelde. Rusiyäneñ Finans ministrı Anton Siluanov yaña çikläwlär belän ilne SWİFTtan çığaru ixtimalına qarşı çaralar kürülären belderde. Siluanov könbatışlı illär Rusiyäne çikläwlär belän maqsat itep alğan oçraqta Mäskäwneñ dä ênergetika çığanaqları yünäleşen üzgärtergä äzer buluın äytte.

21nçe fevral’ könne Rusiyä däwlät başlığı Vladimir Putin Ukrainanıñ könçığışındağı Rusiyä yaqlı separatistlarnıñ güyä citäkçeleklären tanuğa qarağan qararnamä imzaladı. Şul uq könne NATO ğomüm särqätibe Stoltenberg Rusiyäneñ Ukrainadağı separatist citäkçeleklären tanu qararın ğayepläde. 22nçe fevral’da Awrupa Berlegeneñ Tışqı mönäsäbätlär häm İminlek säyäsäte yuğarı wäkile Jozep Borrel’ Rusiyäneñ älege qararınıñ xalıqara xoquqqa qarşı buluın assızıqladı. 22-23nçe fevral’ könnärendä Amerika Quşma Ştatları, Awrupa Berlege, Awstraliya häm Yaponiya Rusiyägä qarata çikläw qullanaçaqların açıqladılar. Ukrainada ğadättän tış xäl iğlan itelde.

Täraqqıyät’lärdän kürengänçä Ukraina aşa Rusiyä-Könbatış bäxäse qurqınıç räweştä däwam itä. Uzğan söyläşülärdän xäzergä qadär ömet birüçe näticälär çıqmadı. Krizisnıñ çişelüe öçen ayırmalı totış kürsätü zarur. Bälki dä Törkiyä ayırmalı totış kürsätep, qardäş bulğan ike xalıqnı fäläkättän qotqaraçaq.