Awraziya kiñlegendä 16

7 nçe apreldä Azärbaycan başqalası Baqıda Rusiya Federatsiyäse tışqı eşlär ministrı Sergey Lavrov, İran tışqı eşlär ministrı Cävad Zarif häm Azärbaycan tışqı eşlär ministrı Älmar Mämmädyarov qatnaşında öç yaqlı cıyılış uzdı. Qarabax waqiğaları kön tärtibendä bulğan könnärdä uzğan cıyılışta regional problemalar häm 3 ilne qızıqsındırçı mäs'älälär qaraldı. Cıyılış azağında urtaq belderge äzerlände.

Beldergedä yaqlarnıñ ike yaqlı xörmät häm ber-berseneñ eçke eşlärenä qatışmaw printsipları nigezendä mönäsäbätlärne tağın da üsterü yünäleşendä kileşü tä'min itüläre , töbäktäge bäreleşlär mäs'äläsenä çişeleş tabunı ciñeläytü öçen qatği buluları, terrorçılıq,xalıqara oyışqan cinayätlär häm narkobisnesqa qarşı tağın da köçle eşçänlek başqarırğa äzer bulularına basım yasaldı.

Yaqlar energetika, iqtisad, transport,asqorma ,mädäniyat,turizm ,konsullıq häm tamğaxanä tarmağında öç yaqlı xezmättäşlekne üsterü häm 3 ilneñ töbäk häm vilayätläre arasında oçraşularnı täşwiq itü mäs'äläsendä kileşü tä'min itülären ,Xäzärneñ tınıçlıq häm xezmättäşlek diñgeze bulıp qaluına yünälgän tırıqşlıqlarnı däwam itterüdä qatği buluları häm Xäzärneñ yuridik statusın iñ qısqa waqıtta bilgeläw mäs'äläsendä kileşülären belderde.

Ministrlar cıyılışta Tönyaq-könyaq transport yulın yaxşırtu proyektların tağın da kübräk täşwiq itüneñ ähämiyätenä basım yasadı. Ministrlar şulay uq däwlät başlıqlarınıñ berençe öç yaqlı yuğarı däräcäle cıyılışına äzerlek söyläşülären başlatu mäs'äläsendä dä kileşte. Bu räweşle töbäktäge öç yaqlı cıyılışlarğa Rusiya dä quşıldı.

Azärbaycan belän Törkiyäneñ töbäk illäre belän başlatqan öç yaqlı tışqı eşlär ministrları cıyılışları xäzer isä başqa illär dä quşılğan tä'sirle mexanizmğa äwerelde. Baqıda uzğan Azärbaycan- İran – Rusiya öç yaqlı cıyılışı monıñ açıq misalı. Töbäktäge ike il kileşä almağan yäisä bergä çişä almağan mäs'älälär turında öç yaqlı söyläşü tağın da näticäle bula. Bu cıyılışlar tışqı eşlär ministrları däräcäsendä genä qalmıyça yaqlar añlaşqan oçraqta öç yaqlı däwlät başlıqları oçraşuları ürtkärüga dä nigez äzerli. Azärbaycan belän Törkiyä mondıy yuğarı däräcäle oçraşularnı Gruziya häm Törekmanstan belän uñışlı räweştä ütkärde. Baqıdağı beldergedä öç yaqlı däwlät başlıqları oçraşuına äzerleklärneñ başlanuınıñ belderelüe Azärbaycan,İran häm Rusiyäneñ öç yaqlı oçraşuğa teläk belderüen kürsätä.

2016 nçı yılda töbäktä 2 öç yaqlı cıyılış uzdı. Törkiyä –İran- Azärbaycan öç yaqlı tışqı eşlär ministrları cıyılışınıñ dürtençese ağımdağı yılnıñ 5 nçe aprelendä İrannıñ Ramsar qalasında ütkärelde. Törkiyä –Azärbaycan-Gruziya tışqı eşlär ministrlarınıñ öç yaqlı cıyılışı 2016 nçı yılnıñ 19 nçı fevralendä Gruziya başqalası Tbilisida uzğan ide. Çirattağı Törkiyä –Azärbaycan - Gruziya tışqı eşlär ministrlarınıñ öç yaqlı cıyılışı bıyıl Azärbaycanda ütkäreläçäk. Azärbaycan belän Törkiyä başlatıp cibärgan öç yaqlı cıyılışlar waqıtlar uzu belän başqa ministrlıqlar häm oyışmalarnıñ da mondıy cıyılışlar ütkärüenä säbäp buldı. Bu mäs'älädä Törkiyä –Azärbaycan-Gruziya şaqtıy alğarış tä'min itte.

Azärbaycan-İran-Rusiya öç yaqlı mexanizmı kiläse yıllarda tiränäyep Törkiyä –Azärbaycan-Gruziya misalındağı kebek başqa tarmaqlarğa da taralsa töbäktäge qalğan illärneñ öç yaqlı mexanizm mäs'äläsendä tiz xäräkät itüläre kiräk. Mäsälän, Qazaqstan – Azärbaycan -Törkiyä,Azärbaycan-Qazaqstan-Törekmanstan öç yaqlı cıyılışlarınıñ da xäzer ük başlanuı zarur. Azärbyacan – Qazaqstan-Törekmänstan öç yaqlı cıyılışları Xäzärneñ yuridik statusı mäs'äläsen çişüne ciñeläytü belän bergä Xäzar diñgezendä xezmättäşlekne arttıruğa da öleş kertäçäk. Öç yaqlı mexanizmnarnıñ Urta Aziya Cömhüriyätläre arasında da tormışqa aşırıluın teläp qalabız.