Awraziya kiñlegendä 10

Qırımnıñ Rusiya tarafınnan yawlap alınuına 2 yıl uzıp kitte. Dönya cämäğätçelegeneñ iğtibarı Süriyä mäs'äläsendä bulsa da ,Qırım probleması berence çiratta çit illärdä yäşäwçe tatarlar bulu belän bergä törki xalıqlarnıñ iñ zur probleması bulıp qalaçaq. Qırımnıñ annektsiyälänüenä Ukraina, Törkiyä Rumıniyada protest belderelde. Qırım tatar diasporası Rusiya ilçelege häm konsullıqları binalarına qara töstäge çäçäklär iltep,mäs'älä belän bäyle cıyılışlar häm törle çaralar ütkärde.Qısqaça ğına soñğı 1 yıl eçendä Qırımnıñ yawlap alınuı belän bäyle tormışqa aşqan möhim waqiğalarğa tuqtalıp kitik.

2015 nçe yılnıñ 20 nçe martında Kiyevtä uzğan Törkiyä - Ukraina yuğarı däräcäle xezmättäşlek şurasında Törkiyä ilbaşı Räcäp Tayyip Ärdoğan Qırım tatarları wäkillegen qabul itte häm Qırımnı yawlap alunı tanımayaçaqların belderde. 2016 nçı yılnıñ 15 nçe fevralendä Kiyevkä räsmi säfär yasağan Törkiyä premyer-ministrı Äxmät Dawıtoğlu da Törkiyäneñ bu mäs'älädäge qatğilığına tağın ber tapqır basım yasadı. Ağımdağı yılnıñ 27 nçe fevralendä Törkiyä Böyek Millät Mäclesendä 129 il belän qorılğan parlamentlar arası duslıq törkemenä Rusiya kertelmäde.

“ATR”Qırım Tatar televideniye kanalı 2015 nçe yılnıñ 1 nçe aprelennän başlap yarımutrawda tapşıruların tuqtattı.

Rusiya räsmi zatları 2015 nçe yılnıñ 18 nçe mayında sörgenneñ 70 yıllığı buluğa qaramastan matäm mitingı ütkärergä röxsät birmäde.Ukraina iminlek xezmäte räise Valentin Nalvayçenko 18 nçe may-Qırım tatar sörgene qorbannarın iskä alu könendä Qırım Tatar Milli Mäclese başlığı Refat Çubarovqa Sovetlar Berlegeneñ eçke eşlär komissariatı tarafınnan cäfalap-intekterep üterelgän Qırım tatarları belän bäyle dokumentlarnı tapşırdı.

2015 nçe yılnıñ 31 nçe iyül – 2 nçe avgust könnärendä Änkarada 184 Qırım tatar oyışmasın wäkillek itep 400 gä yaqın Qırım Tatar delegatsiyäse qatnaşında 2 nçe Bötendönya Qırım Tatar Kongressı uzdı.

22 nçe sentyabrdä Ukraina parlamentı Yuğarı Rada häm Qırım Tatar Milli Mäcleseneñ initsiativası belän Qırımnı Ukrainağa totaştıruçı töbäk beton ütkärgeçlär belän yabıldı.Qırımnan Ukrainağa kitüçe tovarlarğa embargo kertelde.

Ukraina parlamentı 12 nçe noyabrda 1944 nçe yılğı Qırım Tatar sörgeneneñ genotsid bularaq tanıluın küzdä totuçı 2493 nomerlı qarar proyektın qabul itte.

Ukraina 22 nçe noyabrdä Qırımğa elektr birüne tuqtattı.

Qırım mäxkämäse 2016 nçı yılnıñ 21 nçe ğinwarında Mostafa Cämilevne üze bulmağanda qulğa alu qararı qabul itte.

Qırım prokurorı Natalya Poklonskaya Rusiya yaqlı Qırım tatarlarınıñ imzaların cıyıp ağımdağı yılnıñ 15 nçe fevralendä Qırım Tatar Milli Mäclesen yabu öçen mäxkämägä möräcäğät itte.

2016 nçı yılnıñ 21 nçe fevralendä Camala Yevrovideniye 2016 cır bäygesendä Ukrainanı wäkillek itü xoquqına iyä buldı.

Qırımnıñ Rusiya tarafınnan yawlap alunınıñ 2 yıllığı uñayınnan belderü yasawçı Litva tışqı eşlär ministrlığı “Litva berqayçan da Qırım annektsiyäsen tanımayaçaq”dide.

Ağımdağı yılnıñ 26 nçı fevralendä “Qırımnıñ Rusiya tarafınnan yawlap aluınuınıñ 2 yıllığında Qırım xaqında söyläşäbez” isemle programma başlandı. Şul uq könne Kiyevtä Ukraina krizis üzägendä “Qırım –Ukraina ul” isemle xalıqara forum uzdı.

Ukraina eçke eşlär ministrı Arsen Avakov 26 nçı fevraldä Rusiyägä bäyle Qırım Cömhüriyäten kire qaytaru öçen armiya,politsiya häm milli xärbi brigada äzerläwlären belderde.

2016 nçı yılnıñ 28 nçe fevralendä “Qırım yortı”däwlät oyışması tözekländerü häm yañartı eşlärennän soñ Kiyevtä watandaşlar, ictimaği oyışmalar ,sänğätçelär öçen “Autonomous”mädäniyat üzägen açtı.

Annektsiyädän soñ Qırımnan başqa illärgä küçep kitkän keşe sanı 19 meñgä citte. Distälärçä Qırım tatarı törle sıltawlar belän törmädä utıra. Qırımda mäçetkä ut törtü,sörgen qorbannarı häykällärenä höcümnär bik yış küzätelä. Qırım fondınıñ mal-mölkäte konfiskatsiyälängännän soñ älege fond binalarında eşçänlek başqaruçı “Avdet”gazetı belän “Yoldız” jurnalı idarä binaların taşlap kitärgä mäcbür buldı. “Kırım, Yanı Dünya” häm “Golos Kırıma”gazetlarına däwlät yärdämnäre tuqtatıldı. “Qırım”xäbär agentlığı koordinatorı İsmät Yüksälgä 5 yılğa Qırımğa kerü tıyıldı. Mondıy basım häm bastırular haman da däwam itä. Bälki dä Qırım tatarları sörgen xökümäte tözü waqıtı citkänder.