نقش ترکیه در تامین امنیت انرژی در اروپا

دکتر اسماعیل ساری، عضو هیئت علمی دانشگاه حاجی بایرام ولی آنکارا درباره نقش ترکیه در کریدورهای گازی جدید در خاورمیانه به دلیل بحران انرژی ناشی از جنگ روسیه و اوکراین اظهار داشت: نقش گاز مدیترانه شرقی در تامین گاز اروپا از زمان جنگ روسیه و اوکراین به طور جدی مورد بحث قرار گرفته است.

وی با اشاره به نقش استراتژیک ترکیه گفت: اگرچه هیچ اشاره مشخصی به گاز مدیترانه شرقی در برنامه اتحادیه اروپا برای پایان دادن به وابستگی خود به گاز روسیه وجود ندارد اما ظرف پنج سال تقریبا یک سوم گاز وارداتی از روسیه از گاز جایگزین تامین خواهد شد.

ساری تاکید کرد: گاز طبیعی مایع (LNG) صادراتی از مصر در ماه‌های ابتدایی سال به طور کامل به بازارهای اروپایی منتقل شد. اگر تاسیسات گاز طبیعی مایع در مصر بتواند با ظرفیت کامل کار کند، مجموعا 19 میلیارد متر مکعب حجم خواهد داشت.

وی افزود: گاز اسرائیل نیز برای رسیدن به این سطح ضروری است، این یکی از دلایلی است که توجه‌ها را به پروژه خط لوله گاز طبیعی ترکیه-اسرائیل معطوف کرده است؛ زیرا توافق کنونی بین اسرائیل، مصر و اتحادیه اروپا راه حل بلندمدتی برای جریان گاز کافی که خط لوله ترکیه-اسرائیل نمی‌تواند ارائه کند.

ساری ابراز داشت: گاز طبیعی مایع یک گزینه گران قیمت است، اگرچه راه حلی موقت در بحران کنونی برای اروپا که در تلاش است با قطر، نیجریه و ایالات متحده و سایرین معاملات کوچکی انجام دهد، ارائه می‌کند.

وی تاکید کرد: اگر اروپا خواهان یک راه حل بلندمدت است، باید خطوط لوله بیشتری داشته باشد که عرضه گاز ارزان‌تر و پایدارتری نسبت به گاز طبیعی مایع ارائه کند. اروپا تا حد امکان به منابع جایگزین نیاز دارد. اروپا در کوتاه مدت و بلندمدت به منابع جایگزین تا حد امکان در برابر گاز روسیه نیاز دارد.

وی درباره نقش ترکیه در تامین گاز اروپا گفت: در حالی که جایگزین‌هایی در دریای شمال، نروژ، شمال آفریقا، خاورمیانه، قفقاز و ایالات متحده وجود دارد، موانع فنی، زیرساختی و زمانی وجود دارد که خرید را پیچیده می‌کند. آنچه ترکیه را به دلیل موقعیت جغرافیایی خود به کشوری با ارزش و مهم تبدیل می‌کند، اطمینان از منابع تامین جدید در این زمینه است. در گذشته برنامه‌های جدی برای انتقال گاز به اروپا از طریق ترکیه وجود داشت، اما تعداد بسیار کمی از آنها محقق شد.

ساری با بیان اینکه ترکیه اروپا را به کشورهای غنی از گاز مانند آذربایجان، ترکمنستان، ایران و عراق مرتبط می‌کند، افزود: ترکیه در قلب سیستم خط لوله کریدور گاز جنوبی (SGC) قرار دارد که هدف آن افزایش و تنوع بخشیدن به عرضه انرژی اروپا از طریق آوردن منابع گاز از دریای خزر به بازارهای اروپا بدون دخالت روسیه است.

وی تصریح کرد: از این نظر، ساخت خط لوله انتقال گاز ترانس آناتولی «تاناپ» و خط لوله ترانس آدریاتیک (TAP) برای ترکیه بسیار مهم است. با این حال، این همکاری هنوز به طور کامل در سطح مطلوب توسعه نیافته است.

نقش ترکیه در تامین امنیت انرژی در اروپا 

قرار گرفتن ترکیه بین تولیدکنندگان عمده انرژی در منطقه خزر، خاورمیانه، روسیه و مصرف‌کنندگان اصلی انرژی در اروپا، نقش ترکیه را به عنوان یک کشور ترانزیت افزایش داده است. ترکیه از سال 1999 نامزد عضویت در اتحادیه اروپا است و مذاکرات الحاق خود را در 3 اکتبر 2005 آغاز کرد. موضوع عضویت ترکیه برای اتحادیه اروپا کار آسانی نیست و راه با موانع زیادی همراه است. بنابراین، می توان نقش ترکیه برای امنیت انرژی اروپا را به عنوان یکی از مزایای مادی که عضویت ترکیه برای اتحادیه اروپا و حذف ترکیه به عنوان هزینه مادی احتمالی برای امنیت انرژی اتحادیه اروپا به همراه خواهد داشت، تصور کرد.  

نقش ترکیه برای امنیت انرژی اروپا می‌تواند به متغیری حیاتی تبدیل شود که ماهیت و سرعت مذاکرات الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا را تحت تاثیر قرار دهد. البته پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا به توانایی ترکیه برای مذاکره موفقیت‌آمیز در مورد تمام فصول قانون اتحادیه اروپا بستگی دارد. عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا در امنیت انرژی این اتحادیه می‌تواند به عنوان یک ارزش افزوده بالقوه برای عضویت ترکیه در نظر گرفته شود. به همین دلیل آینده جایگاه ترکیه در اتحادیه اروپا تحت تاثیر نقش حیاتی آن برای امنیت انرژی اتحادیه اروپا و کاهش وابستگی اتحادیه اروپا به روسیه خواهد بود. به طور خلاصه می‌توان گفت که اگر ترکیه به عنوان قطب اصلی انرژی اروپا ظاهر شود و بتواند در تامین نیازهای انرژی اروپا نقش اساسی ایفا کند، تبدیل به گزینه‌ای غیرقابل چشم‌پوشی برای اروپا می‌شود.