نتایج انتخابات محلی در ترکیه و پیامدهای آن

انتخابات محلی 31 مارس 2024 در ترکیه در چهارچوب اصول و قواعد دموکراسی برگزار شد. تعیین رقابت سیاسی از طریق نتایج صندوق‌های رای باید به عنوان یک شاخص جدید از تحکیم دموکراسی در ترکیه تلقی شود. در این انتخابات که میزان مشارکت در آن 78.55 درصد بود، حزب جمهوری خلق به عنوان حزب اول با کسب 37.76 درصد آرا، در 21 استان از جمله 14 کلان شهر پیروز شد. یکی از اولین مسائلی که دقت‌ها را به خود جلب می‌کند، مشارکت کم در انتخابات و در نتیجه شکست نسبی حزب عدالت و توسعه است. به نظر می‌رسد نتایج انتخابات محلی از بسیاری از جهات، از پتانسیل تأثیرگذاری بر سیاست ترکیه برخوردار بوده است.

در حالی که حزب جمهوری خلق آرای خود را 3.3 میلیون افزایش داد، حزب عدالت و توسعه نسبت به انتخابات قبلی 4.2 میلیون رای کاهش داد. چنین مشاهده می‌شود، اکثر آراء حزب دموکراتیک خلق‌ها و حزب نیک به نامزدهای حزب جمهوری خلق داده شد. حزب جمهوری خلق توانست با دریافت حمایت قوی از پایگاه احزاب نزدیک، رای دهندگان خود را تا حد زیادی تحکیم کرده و در تاریخ حزب به اوج برسد. با توجه به این نتایج می‌توان گفت که واکنش به وضعیت اقتصادی در انتخابات محلی خودنمایی کرد. حزب جمهوری خلق توانست اتحادهای 2019 و 2023 را در نزد رای دهندگان، با مدلی متفاوت، حفظ کند.

علاوه بر کلان شهرها، تصاحب شهرداری در برخی از شهرهای محافظه‌کار آناتولی توسط حزب جمهوری خلق به واقعیت جدیدی اشاره دارد. اوزگور اوزل، رهبر حزب جمهوری خلق ، نتایج انتخابات را به‌عنوان "باز کردن درها به سوی فضای سیاسی جدید" و " نقطه عطفی برای همه احزاب سیاسی" توصیف کرد. در سال‌های آینده خواهیم دید که آیا ساختار جدید حزب جمهوری خلق که با ادعای تغییر پا به میدان گذاشت، می‌تواند این پدیده را به یک روند تبدیل کند یا خیر؟.

حزب عدالت و توسعه، پیروز انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی ماه می  2023، نیز در این انتخابات با کسب 35.48 درصد آرا، با 12 کلان شهر و 12 استان برای اولین بار در حیات سیاسی خود دومین حزب شد. این اولین بار است که از سال 2002 چنین اتفاقی می‌افتد. به نظر می‌رسد در این انتخابات که تعداد غایبان و آرای باطل به 15 میلیون رسید، حزب عدالت و توسعه با واکنش غیرمنتظره رای دهندگان مواجه شده است. از این نظر می‌توان دریافت که انگیزه تدریس در بین رای‌دهندگان حزب عدالت و توسعه حاکم است. تعمیق مشکلات اقتصادی از زمان شیوع کووید 19 و عدم پیشرفت در حل این مسائل را می‌توان یکی از بزرگترین دلایل این وضعیت دانست. یعنی بار اقتصادی انتخابات می 2023 و مارس 2024 در هم آمیخته است.

برای درک واکنش رای‌دهندگان حزب عدالت و توسعه، می توان گفت، موضوعاتی مانند مشخصات نامزدهای استانی، عملکرد حزب رفاه مجدد و عدم وجود گفتمان مسلط در کمپین‌ها و انتخابات نیز نتایج را تحت تاثیر قرار داد.

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه طی سخنانی در شامگاه انتخابات، انتخابات 31 مارس را "نه پایان، بلکه یک نقطه عطف" توصیف کرده و گفت که از نتایج انتخابات برای تغییر و تحول استفاده خواهند کرد. اردوغان ضمن محترم شمردن اراده ملی، با زبانی فراگیر از امتیازات دموکراسی سخن گفت. رئیس جمهور با تاکید بر تجدید و نوآوری حزب عدالت و توسعه اظهار داشت، جسورانه از خود انتقاد خواهیم کرد.

اردوغان با اشاره براینکه، اجرائیات دوره چهارساله بعدی را با سرعت ادامه خواهیم داد، هم مباحثات احتمالی انتخابات زودهنگام را رد کرده و هم روحیه حامیان خود را تقویت کرد. انتخابات محلی 31 مارس که نقطه عطفی برای حزب عدالت و توسعه و حزب جمهوری خلق محسوب می‌شود، نشان می دهد که ترکیه تا سال 2028 دوره بسیار فعالی را سپری خواهد کرد.

اگر حزب حاکم عدالت و توسعه، تجدید و توزیع درآمد را به نفع افراد کم‌درآمد بهبود بخشد، می‌تواند رای‌دهندگان واکنش‌دهنده را از دور خارج کند. حزب جمهوری خلق نیز برای تحکیم دستاوردهای خود در این انتخابات، اکنون زیر بار سیاسی سنگین‌تری قرار دارد.

نویسنده: پروفسور دکتر مراد یئشیل‌تاش مدیر بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ترکیه