آغاز مجدد دوره شراکت راهبردی در روابط ترکیه و مصر

ترکیه و مصر وارد دوره‌ای شده‌اند که طی آن روابط، دوباره به یک مشارکت استراتژیک تبدیل شده است. اراده جدیدی در هر دو کشور وجود دارد که به جای تضاد، منافع مشترک را هدف قرار می‌دهد. در حالی که چالش‌های منطقه‌ای و مشکلات داخلی اساس را تشکیل می‌دهند، دلایل قانع‌کننده جدی، به‌ویژه برای مصر، وجود دارد که روابط خود با ترکیه را به مسیر اصلی بازگرداند. مصر در بسیاری از زمینه‌ها بحران بزرگی سپری می‌کند.

پس از کودتای نظامی در مصر، عبدالفتاح السیسی رژیم جدیدی را به عنوان رئیس جمهور تاسیس کرد و در واقع این سیستم که امروز نیز ادامه دارد نشان دهنده بازگشت به دوران پیش از انقلاب در مصر است. سیستمی که تحت سلطه کانون‌های مختلف بوروکراتیک قدرت، مانند نخبگان نظامی و تا حدی بوروکراسی قضایی است. در حالی که سیستم سیاسی با وجود برخی مشکلات همچنان به حیات خود ادامه می‌دهد، می‌توان گفت که انسداد واقعی مبتنی بر اقتصاد است.

اقتصاد مصر در یک بحران بزرگ قرار دارد. در حالی که این کشور کسری تجارت خارجی زیادی دارد، در دولت سیسی بدهی خارجی 160 میلیارد دلاری تشکیل یافت. ذخایر بانک مرکزی با سوآپ‌های خارج از کشور حفظ می‌شود، اما در تامین مالی بدهی‌های خارجی مشکل زیادی وجود دارد. مصر با صندوق بین‌المللی پول توافق‌نامه‌ای امضا کرده و اکنون پس از آرژانتین دومین کشور بدهکار به این صندوق است. صندوق بین‌المللی پول شرایط سختی را برای یک وام جدید تعیین می‌کند. به ویژه خواسته‌هایی برای پایان تدریجی حاکمیت ارتش در اقتصاد، کاهش ارزش لیر مصر و خصوصی‌سازی از جمله بخش‌های استراتژیک دارد. به نظر می‌رسد سیستم موجود چندان مایل به تحقق این خواسته‌ها نیست. بدهی‌های کشورهای حاشیه خلیج فارس به مرز رسیده و امکان ورود منابع جدید وجود ندارد. باز هم همانطور که سیسی اخیراً اعلام کرد، حداقل نیمی از درآمد سالانه 10 میلیارد دلاری کانال سوئز به دلیل حملات حوثی‌ها از بین می‌رود. از آنجایی که قدرت خرید مردم عادی مصر روز به روز کاهش می‌یابد، بازار سیاه گهگاه برای اولیه‌ترین نیازها پدیدار می‌شود. لیر مصر نیز دارای دو نرخ جداگانه است: بازار رسمی و بازار خیابانی. ارزش لیر مصر در خیابان حدود 50 درصد کمتر است.

خطرات ژئوپلیتیکی جدی نیز وجود دارد. جنگ داخلی در سودان بر اقتصاد مصر تأثیر منفی می‌گذارد. موج پناهندگان شکل می‌گیرد. بحران سد رنسانس با اتیوپی امنیت تامین آب مصر را تهدید می‌کند. شکاف سیاسی و نظامی در لیبی به منافع مصر آسیب می‌رساند. اما تهدید فوری واقعی از غزه ناشی می‌شود. هدف اصلی از کشتارهای غیرانسانی اسرائیل در غزه خالی کردن منطقه از سکنه و تبعید مردم غزه به شبه جزیره سینا در مصر است. این وضعیت به تمام معنا تهدید بزرگی برای امنیت ملی مصر محسوب می‌شود.

بنابراین، اگرچه مشارکت راهبردی ترکیه و مصر برای هر دو کشور مهم و ارزشمند است، اما برای مصر یک فرآیند ضروری‌تر تلقی می‌شود. مصر می‌تواند از شراکت با ترکیه در برابر تهدیدات اقتصادی و ژئوپلیتیکی منافع جدی کسب کند.

نویسنده: جان آجون پژوهشگر بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ترکیه