شهر تاریخی و زیبای ترابزون

به قایق‌مان "سیاح" خوش آمدید. به حرکت در سواحل دریای سیاه ادامه می‌دهیم. هوا معتدل و دریا ساکت و آرام است. جایی که از دور دیده می‌شود، ترابزون دومین شهر بزرگ منطقه دریای سیاه است. ترازبون شهری قدیمی‌ست که در دوره امپراطوری‌های روم، بیزانس و عثمانی صاحب عنوان پایتخت ایالتی آن‌دوران بود. امروز در بندر ترابزون لنگر انداخته و از این شهر زیبا که قدمت‌اش به اعصار بسیار کهن می‌رسد، دیدن خواهیم کرد.

به بندر ترابزون نزدیک می‌شویم. این بندر بزرگترین بندر دریای سیاه شرقی و یکی از مهم‌ترین بنادر وارداتی و صادراتی ترکیه است. ترابزون از اعصار اولیه تاکنون یک مرکز تجاری مهم در منطقه به‌شمار می‌رود. مبادله ابزارهای ساده و کالاهای تولیدی در آن‌دوران با گذشت زمان جای خود را به فعالیت‌های بازرگانی پیشرفته‌تری داد. به‌عنوان مثال اورارتوها علاوه بر برخی کالاها برای انتقال سلاح‌های خود به کشورهای حوزه دریای اژه و مدیترانه از بندر ترابزون استفاده کردند. بدین‌ترتیب به استفاده از بندر ترابزون با اهداف نظامی شروع شد. دریای سیاه از نظر وجود منابع غنی معدنی و زیر زمینی منطقه‌ای متمول به‌شمار می‌رود. به‌همین خاطر نیز بندر ترابزون به‌صورت مرکز اصلی  انتقال این معادن استخراجی در آمد. بندر ترابزون با این ویژگی نقش مهمی در تاریخ بشر ایفا کرده است. البته بندری که می‌بینید ، بندر مورد استفاده در اعصار باستان نبوده و بندر متعلق به آن‌دوران در نزدیکی شهر ترابزون قرار دارد. این بندر قدیمی در حین  گردش در شهر ترابزون نمایان می‌شود. دیگر وقت آن است تا قایق‌مان سیاح لنگر انداخته و پا به خشکی بگذاریم.

به بازدید از شهر ترابزون از بقایای بندر باستانی شروع نمی‌کنیم. در حفریات باستان‌شناسی در محله اورتاحیصار در ترازبون ، بقایای بندر عتیق هادریان و قطعات متعلق به دیوار اسلکه و دروازه یادبود کشف شدند. باستان‌شناسان بر این نظرند موج‌شکن این بندر هنوز هم زیر خاک مدفون بوده و بندر مذکور یکی از بزرگترین بنادر منطقه و حتی جهان است. محله اورتاحیصار که بقایای بندر باستانی هادریان در آنجا کشف شده، در اصل بخشی از قلعه ترازبون است. قلعه‌ای که مقابل‌مان دیده می‌شود، قلعه ترابزون می‌باشد. گمان می‌رود این قلعه برای اولین بار چهارصد سال قبل از میلاد ساخته شده و پس از آن در دوره سلطان محمد فاتح دوباره احداث شده است. قلعه مذکور که تا به امروز به‌شکل سالمی پابرجا مانده، یکی از نمادهای شهر ترازبون است.

به گردش در مرکز شهر ترابزون ادامه داده و از ایاصوفیه ترابزون که یکی از سه ایاصوفیه واقع در آناتولی‌ست، دیدن می‌کنیم. ایاصوفیه ترازبون به‌عنوان یکی از بهترین نمونه‌ کلیساهای متعلق به دوره بیزانس محسوب می‌شود. در معماری این سازه اثرات هنر و سبک گرجی حکمفرماست. این بنا با عناصر چند ضلعی دایره مانند، تزئینات و نقاشی‌های دیواری متنوع و غنی جلب توجه کرده و برج ناقوس که در هیچ کلیسای بیزانسی وجود ندارد، آن‌را از سایر کلیساها متمایز می‌سازد. در برجسته‌کاری‌ها روی دیوار کلیسا، تصاویری از آفرینش بشر، داستان آدم و حوا و سیب ممنوعه ، درختانی که نماد بهشت هستند و صحنه‌های متعددی از انجیل دیده می‌شوند. در داخل کلیسا باز با نقاشی‌های دیواری با موضوعاتی از کتاب انجیل مواجه می‌شویم. ایاصوفیه ترابزون که به‌عنوان یک کلیسا ساخته شده بود، پس از فتح شهر از سوی سلطان محمد فاتح به مسجد تبدیل شد. این سازه قدیمی در خلال جنگ جهانی اول به‌عنوان انبار و بیمارستان نیز مورد استفاده قرار گرفت. ایاصوفیه ترازبون در سال 1964 به‌عنوان موزه اعلام شده ولی در سال 2013 پس از انجام امور بازسازی و ترمیم دوباره به مسجد تبدیل گردید.

پس از بازدید از این سازه قدیمی و چشم‌گیر، سراغ سازه مهم و ارزشمند دیگری در ترابزون می‌رویم. عمارت آتاترک که اطراف آن با انبوه درختان سرسبز کاج احاطه شده است. مصطفی کمال آتاترک بنیان‌گذار جمهوری ترکیه پس از اعلام جمهوریت هر وقت که به ترابزون سفر می‌کرد، در این عمارت می‌ماند. در این سازه اثراتی از معماری اروپا دیده می‌شود. در عمارت اشیا و لوازم مورد استفاده آتاترک، تابلوها و عکس‌هایی از سفرهای مصطفی کمال در مناطق مختلف کشور به معرض دید گذاشته شده‌اند. شمار زیادی بازدیدکننده برای دیدن اتاق کار، اتاق خواب و کاناپه‌ها مبل‌هایی که آتاترک رهبر کبیر و محبوب ملت ترکیه در آن‌ها استراحت می‌کرد، به اینجا می‌آیند. عمارت آتاترک با سیستم آب‌رسانی و گرمایش مدرن و حیاط بزرگی که با گل‌های رنگارنگ آراسته شده جلب دقت می‌کند.

ترابزون با طبیعت زیبا و تاریخ و فرهنگ غنی شهری بی‌نظیر و شگفت‌انگیز برای گردش‌گران است. امروز تور کوتاهی درشهر ترابزون ترتیب داده و وقت‌مان اجازه نداد تا از بازار مس‌گران که در آن اشیا مسی با کاردستی ظریف و ماهرانه و زیورآلات طلایی و نقره‌ای با طراحی‌های ویژه ساخته می‌شوند، دیدن کرده و در بازار تاریخی ترابزون یک فنجان قهوه ترک بنوشیم. هفته آینده پس از نوشیدن قهوه ترک در این بازار باستانی به تورمان در شهر ترابزون ادامه خواهیم داد.