کتاب بحریه پیری رئیس ملوان و طراح نقشه معروف جهان

بعضی از انسان‌ها شیفته کوه‌ها و بعضی‌ها نیز شیفته دریاها هستند. با عشق و علاقه وافری به آنها دلبسته و هرگز نمی‌خواهند تا دور از آنها زندگی کنند. برخی از انسان‌ها نیز پویای اعتماد و آرامش در بلندی‌ کوه‌های پرعظمت بوده و عده ای دیگر نیز عمر خود را در دریاهای بیکران سپری کرده و با آن عجین می‌شوند. پیری رئیس دریاسالار ناوگان عثمانی ، دریانورد معروف با نقشه‌های جغرافیایی جهان یکی از این انسان‌ها بود که 75 سال آزگار عمر خود را در دریاها گذارند.

پیری رئیس از سوی اکثر انسان‌ها با نقشه‌های جغرافیایی جهان که حاوی اثراتی از نقشه جغرافیایی مفقود کریستف کلمب است، شناخته می‌شود. حال آنکه این طراح معروف نقشه دارای یک اثر مهم دیگر بنام کتاب بحریه یعنی دریانوردی که در آن نقشه‌هایش را جمع‌آوری کرده، می‌باشد. این کتاب در عین‌حال به‌عنوان اولین کتاب راهنمای دریانوردی در جهان شناخته می‌شود. با وجود نگارش کتاب‌های مشابه از سوی هم‌عصران اروپایی پیری رئیس این کتاب با برخی ویژه‌گی‌ها از کتاب‌های مذکور تفکیک می‌شود. این کتاب که حدود پنج قرن قبل از امروز به قلم گرفته شده، منبع غیرقابل‌انصرافی برای ملوانان بود. پیری رئیس تجربیات علمی، مطالعات، پژوهش‌ها و برداشت‌های خود در جریان سیاحت‌هایش در دریای مدیترانه در طول 45 سال را در کتاب بحریه نقل کرده و از آنها بهره جسته است. پیری رئیس در گالیپولی دیده به جهان گشود. گالیپولی یکی از معروفترین پایگاه دریایی دولت عثمانی در آن ایام بوده و در ین شهر شمار زیادی دریانورد معروف و ماهر پرورش یافت. پیری رئیس وقتی به سن ده سالگی رسید، نتوانست در قلب و ذهن خود ندای دریا را که او را صدا می‌کرد، خاموش کند و به‌همراه عمویش کمال رئیس که در کل دریای مدیترانه معروف بود، به سفرهای دریای شروع کرد. وی هم بسیار با استعداد و هم بسیار کنجکاو بود. پیری رئیس در حین این سفرها که دریانوردی و ناخدایی را آموخت، به‌شکلی منظم و با دقت برداشت‌ها و شناخت‌های خود از وقایع در دریا را یاداشت‌ کرد. پیری رئیس پس از درگذشت عمویش به گالیپولی بازگشته و برای مدتی از سفرهای دریایی دورمانده و با استفاده از یاداشت‌ها و نقشه‌هایی که در دست داشت، یکی از اولین نقشه‌های جغرافیایی جهان معروف خود را ترسیم کرد. این نقشه جغرافیایی دقیق و جامع حاوی اثراتی از نقشه جغرافیایی ناپدید شده کریستف کلمب بوده و با توجه به شرایط آن‌دوران احتمال خطا و یا اشتباه در آن بسیار ضعیف به‌نظر می‌رسد. پیری رئیس برای تکمیل جاهای ناقص در نقشه و تحصیح جاهای اشتباه پانزده سال بعد یک نقشه جغرافیایی جدیدی ترسیم کرد. وی در کنار نقشه‌های خود یاداشت‌های توضیحی نوشته و منابعی را که از آنها استفاده می‌کرد، نشان می‌داد. بهره‌جویی از نقشه کریستف کلمب را در این یاداشت‌ها نوشته است. نشان دادن منابعی که در ترسیم نقشه جغرافیایی از آن استفاده کرده بود، موجب شد تا وی معروف شدن وی به‌عنوان یک دانشمند گردید.

پیری ریس نقشه‌های خود را با جزئیات کامل ترسیم کرده و یادداشت هایی در کنار آن‌ها می‌نوشت، ولی بعدا متوجه شد که نمی‌تواند اطلاعات کافی را به نقشه هایش منتقل کند. زیرا وی درصدد کشیدن یک نقشه راهنما برای نسل‌های آینده بود. لذا تجربیات چهل و پنج ساله خود درطول سفرهایش در دریای مدیترانه را در کتاب بحریه به‌تفصیل نقل کرده است. پیری ریس سفرهای خود را از چاناک کاله و در مسیری خلاف جهت عقربه های ساعت آغاز کرد. وی در کتاب خود سواحل دریای مدیترانه و جزایر آن را با جزئیات کامل توصیف کرده است. در قسمت مقدمه کتاب نوشته است با وقوف به‌اینکه نمی‌تواند کلیه اطلاعات در دست خود را در آن بگنجاند لذا تصمیم به نوشتن آن و نقل فعالیت‌های خود در طول سفرهای دریایی گرفته است.  در قسمت دوم کتاب بحریه اطلاعات آموزشی در مورد طوفان و بادها را ارایه کرده و از نحوه استفاده از قطب‌نما و نقشه‌ها سخن گفته است. از اقیانوس‌ها‌ و خشکی‌هایی که آن‌ها را احاطه کرده‌اند،سخن گفته است. در کتابش به سیاحت‌های کاشفان اروپایی جای داده و ماجراها و گفته‌های کریستف کلمب در مورد کشف دنیای جدید در این بخش نقل شده است. پیری رئیس کتاب خود را با زبانی ساده و قابل فهم به قلم گرفته است. در بخش دوم کتاب به اطلاعات فنی جای داده و برای ازبرکردن آسان آن، این مطالب  را به شکل قافیه‌دار نقل کرده است تا در اذهان به آسانی جای گیرند. در کتاب بحریه پیری رئیس بیش از دویست نقشه وجود داشته و در آن‌ها به کلیه جزئیات بنادر مدیترانه ، لنگرگاه‌ها،  صخره‌های زیر آبی و ساختار منطقه جای داده شده است. به‌ویژه به موقعیت ساحل دریا و تاثیر وزش باد در آن که از نظر دریانوردی حائز اهمیت است، جای داده است.

پیری ریس در کتاب خود همچنین اطلاعاتی در مورد طبیعت سواحل مدیترانه ارائه کرده و از تنوع گیاهی و جانوری، رودخانه‌ها ، جویبارها و منابع آب آشامیدنی در آن سخن گفته است. ولی مهمترین ویژه گی کتاب بحریه پیری رئیس که آن را از آثار مشابه زمان خود متمایز می‌کند، آن است که وی در کتابش از زندگی مردم شهرها، شیوه زندگی، فرهنگ و اعتقادات آن‌ها نیز بحث کرده است. پیری رئیس در کتاب خود به تعلق سواحلی که از آن‌ها نام برده به کدامین کشور نیز سخن گفته است.  وی همچنین به حوادث مهم تاریخی آن‌دوران نیز اشاره کرده و به اطلاعات مهم و ارزشمندی در مورد نحوه ساخت ایاصوفیه و تاسیس شهر ونیز جای داده است. شهرها در کتاب پیری رئیس به شکلی مناسب با تکنیک نقاشی آن دوره و به‌صورت دو بعدی و مطابق با واقعیت مقیاس‌بندی شده و ترسیم گردیده‌اند. قلعه‌ها‌ ، صورها، پل‌ها‌ ، اماکن دینی و بسیاری دیگر از بناها به دقت در نقشه‌های پیری رئیس گنجانده شده اند. در کتاب بحریه ، معلومات مهمی در مورد خرابه‌های تاریخی، شهرهای باستانی، معادن، اطلاعات هواشناسی و علت فرسایش سواحل دریا درج شده است . به همین خاطر می‌توان گفت که کتاب بحریه پیری رئیس در موازات کتاب دریانوردی در عین‌حال کتاب تاریخ و جغرافیاست. تا قرن نوزدهم، هیچ کتاب راهنمای دیگری که در آن دریای مدیترانه با این جزئیات نقل شده باشد، به قلم گرفته نشده بود.  

پیری رئیس برای راهنمایی ملوانان نقشه‌های جغرافیایی متعددی کشیده و نقشه‌های خود در مورد دریای مدیترانه را در کتاب بحریه گردآوری نموده است . این اثر از ویژه‌گی اولین کتاب راهنمای دریانوردی، کشتی‌رانی و جغرافیای جهان برخورداراست. پیری رئیس در این اثر در مورد موضوعاتی مانند استفاده از قطب‌نماها ، نقشه‌ها‌ و نمادهایی که یک ملوان باید بداند اطلاعاتی ارایه کرده و انواع طوفان‌ها و بادها را برای ملوانان توضیح می‌دهد. پیری ریس در کتاب خود ضمن اشاره به‌اینکه تنها یک چهارم کره زمین از خشکی‌ها تشکیل یافته از خلیج ، اقیانوس هند و اقیانوس اطلس سخن گفته است. این کتاب که از ویژه گی یک اطلس کامل دریای مدیترانه برخورداراست  از سوی ملوانان و علاقه‌مندان به دریانوردی به عنوان یک کتاب راهنما مورد استفاده قرار می‌گیرد.امروز از پیری رئیس که با نقشه های جغرافیایی خود نه‌تنها در تاریخ دریانوردی بلکه در کل جهان شهرتی به حق کسب کرده و عمر خود را وقف دریاها و دریانوردی کرده است و کتاب بحریه وی به‌عنوان اولین کتاب راهنمای دریانوردی جهان سخن گفتیم .