شهرستان دمره ترکیه زادگاه عزیز نیکلا معروف به بابانوئل

آیا هدیه  دادن یا هدیه گرفتن را دوست دارید؟ آیا وقتی به کسی هدیه‌ای می‌دهید در ازای آن توقعی دارید؟ امروزه برای روزهای خاص فراوانی برای هدیه دادن و یا هدیه گرفتن وجود دارد، مانند: روز تولد، روز عشاق (ولنتاین )، روز مادر، روز پدر، روز سال نو و غیره ... تعداد کسانی که معقتدند این روزها روزهایی هستند که عمداً به آنها مفاهیم احساسی داده شده، کم نیستند. این موضوع توجه اقتصاددانان ، جامعه‌شناسان و حتی روان‌شناسان را نیز جلب کرده است.  آیا به‌نظر شما ممکن است افرادی قصد تشویق انسان‌ها به مصرف و اصراف را داشته باشند؟ این ادعای برخی کارشناسان مبنی بر اینکه مردم تا زمانی که زنده هستند مصرف کننده هستند شاید هم اشتباه نباشد. این عده از کارشناسان می‌گویند که درک مصرف به اندازه نیاز در جوامع سنتی به مفهوم خواست و میل در جوامع مدرن امروزی تبدیل شده است. رویکرد هدیه دادن و هدیه گرفتن اگرچه یک عمل فردی است، ولی در اصل یک پدیده اجتماعی به‌حساب می‌آید. زیرا فرهنگ و آداب و سنن نیز بدین‌وسیله منتقل می‌شوند. یکی از بارزترین نمونه‌های آن در جشن‌های کریسمس و سال نو مشاهده می‌شود. در حالیکه مسیحیان روز تولد حضرت عیسی را روز 25 دسامبر جشن می‌گیرند، در اکثر کشورهای مسلمان، شب 31 دسامبر به‌عنوان پایان سال گذشته و آغاز سال جدید جشن گرفته می‌شود. حتی در بسیاری از جوامع مسیحی امروزی، عید کریسمس معنی دینی خود را از دست داده و به جشن روز خاصی مبتنی بر دادن و گرفتن هدیه تبدیل شده است. موضوع امروز را به بابانوئل یکی از معروف‌ترین نمادهای عید کریسمس و جشن‌های سال اختصاص دادیم.

بابانوئل یک شخصیت داستانی است که شب 24 دسامبر از دودکش خانه‌های بطور مخفیانه وارد شده و برای کودکانی که در طول سال رفتار خوب و مناسبی داشتند، هدایایی می‌گذارد. این شخصیت افسانه‌ای اگرچه در هلند، اسپانیا، ایرلند، آلمان و روسیه به‌نام‌های دیگری معروف است ولی رایج‌ترین نام آن سانتاکلاوس یعنی پدر کریسمس است. گمان می‌رود که در خلق این شخصیت داستانی و تاریخی از خدا ادین ( پدر همگان ) در میتولوژی کشورهای اسکاندیناوی الهام گرفته شده است. آشنایی این شخصیت داستانی اروپایی با یک قاره جدید در سایه مهاجرین هلندی تحقق می‌یابد. مهاجرین هلندی در حین اقامت گزیدن در شهر نیویورک این شخصیت داستانی را که جزئی از فرهنگ‌شان بود، به‌همراه برده و بدین‌وسیله قاره آمریکا نیز با بابانوئل آشنا گردید. مردم آمریکا و کانادا بلافاصله سانتاکلاوس ( پدر کریسمس ) که اعتقاد بر این است در قطب شمال زندگی می‌کند، از آن خود تلقی کردند. حال‌آنکه بابانوئل که جهان را این چنین تحت تاثیر خود قرار داده، در یک قصبه کاملا گرم‌سیر در آناتولی که اثری از برف و یخبندان در آن دیده نمی‌شود، زندگی کرده و کمتر کسی می‌داند که او همانا عزیز نیکلاس اهل دمره می‌باشد.

دمره با نام آن‌روزی میرا در جنوب آناتولی یکی از شش شهر مهم وابسته به لیکیه در سواحل مدیترانه بود. عزیز نیکلاس اهل دمره نیز کشیش اعظم صومعه‌ایی در نزدیک‌های پاتارا پایتخت لیکیه بود. وی بعدا به‌عنوان اسقف در دمره منصوب گردید. پس از درگذشت پدر و مادرش ثروت زیادی به ارث برده و این ثروت را برای یاری به فقرا، بیماران و نیازمندان به‌کار گرفت. سنت نیکلا برای اینکه کسی خود را مدیون حس نکند، بطور مخفیانه به نیازمندان دست یاری دراز می‌کرد. سنت نیکلا به‌عنوان حافظ و پاسدار دریاها و کودکان و معجزه‌ها معروف است. در مورد معجزه‌های سنت نیکلا نیز روایات مختلفی ورد زبان‌هاست. نماد سنت نیکلا مدتی در کلیه قایق‌های در حال حرکت در دریای مدیترانه نصب می‌شد. سنت نیکلا که در طول زندگی خود همواره به نیازمندان دست یاری دراز نمود، پس از درگذشت به مقام عزیزی ارتقا یافت. وی پس از فوت در کلیسای سنت نیکلا دفن گردید. این کلیسا که روی دیوارها آن نقاشی‌هایی در مورد معجزه‌های عزیز نیکلا و دین مسیح ترسیم شده به‌عنوان زیارت‌گاه در دوره قرون وسطا مورد استفاده قرار گرفته است. مومنانی که از راه دریایی به بیت‌المقدس می‌رفتند، به میرا یعنی دمره سر زده و با بازدید از کلیسای سنت نیکلا حاجی می‌شدند. یک گروه گردشگر در ماه دسامبر سال 1955، به‌منظور شناساندن ترکیه ، کارت‌پستال‌های شهر ساحلی آنتالیا با تمبرهای بابانوئل را به دولت‌مردان و موسسات مهم در جهان ارسال کردند. کلیسای سنت نیکلا و یا بابانوئل که تا به آن روز تعداد بسیار کمی انسان از وجود آن باخبر بود، بدین‌وسیله در سرتاسر جهان معروف گردید. امروزه به یاد سنت نیکلا هر سال روز ششم دسامبر روز درگذشت وی در دمره برنامه‌های ویژه‌ای تحت عنوان " فراخوان به صلح جهانی با بابانوئل " ترتیب می‌یابد. آناتولی که هزاران سال است از ادیان و فرهنگ‌های مختلف میزبانی می‌کند، با این برنامه‌های ویژه که در آن‌ها دعاهای صلح و برادری خوانده می‌شود، یک‌بار دیگر وظیفه دیرینه‌ای را بر عهده می‌گیرد.

برای اولین‌بار یک کاریکاتوریست آمریکایی با الهام از شعری نقش بابانوئل را ترسیم کرد. نقش بابانوئل مدتی بعد برای استفاده یک شرکت نوشیدنی دوباره ترسیم شد. در این عکس جدید بابانوئلی با لباس قرمز رنگ، کلاه قرمزی بلند، گونی پر از هدایا، سورتمه و گوزن‌ها و ریش و موی سفید وجود داشت. همگان به این پیرمرد تپلی خنده‌رو و بشاش که به همه هدیه می‌دهد، بسیار علاقه‌مند شدند. حال‌آنکه در نقوش روی دیوارهای کلیسای قدیمی در دمره ، سنت نیکلا ( بابانوئل ) به‌صورت مردی لاغر و ضعیف‌الجثه ترسیم شده است. بابانوئل نیز به گونه‌ای قربانی فرهنگ عامه شده و از هویت دینی خود دور شده است.

شاید یاد کردن از کسی با یک هدیه کوچک خوب باشد ولی به‌موجب تحقیقات انجام گرفته، دادن هدیه متقابل گاهی اوقات انسان‌ها با وضعیت سختی مواجه می‌کند. برای اینکه در مقابل کسی که به شما هدیه داده مدیون نباشید، خواه ناخواه شما نیز به فکردادن هدیه به طرف مقابل می‌افتید. اسکیموها ضرب المثلی در تعریف این وضعیت دارند که می گوید "هدیه ها برده‌ها را می‌آفرینند، همانطور که شلاق ها سگ ها را می‌آفرینند. حال آنکه آنچه اهمیت دارد بخشش بدون گرفتن و یاری بدون داشتن انتظار متقابل است. این طرز رفتار با فرهنگ ترک بیگانه نیست. در دنیای ترک مرشد و پیر بزرگی چنان عزیز نیکلا  وجود دارد که به کمک نیازمندان و ضعفا شتافته و بدون داشتن انتظاری دعاها و آرزوهای فقرا و بیماران و مستمندان را بجای می‌آورد. نام این مرشد و پیر حضرت خضر است که چنان عزیز نیکلا یار و پشتیبان نیازمندان بوده و با سرعت نور به یاری انسان‌ها در خشکی و دریا می‌شتافت. حضرت خضر نیز مژده آور بهار بوده و در جشن‌های عید نوروز و هیدرلز که روزهای فرا رسیدن سال نو در سنن قدیم ما ترکهاست، از او یاد می‌شود. احدی نه حضرت خضر و نه عزیز نیکلا را در حین یاری نمی‌بینند. زیرا این کمک ها باید محرمانه و دور از چشم همگان انجام گیرند. به انسان‌هایی که در امر توفیق بیابند، عزیز و پیر گفته می‌شود. سرزمین آناتولی با این عزیزها و مرشدها آشنا است.

قدیمی ترین مراسم جشن های سال نو در منابع تاریخی به بابلی‌ها تعلق دارد. شاید برگزاری این مراسم قدمت دیرینه‌تری داشته باشند ولی هنوز اطلاعات درستی در دست نیست. بعد از بابلی‌ها نیز هر فرهنگ بشری روزها و یا دوره‌های مهمی از سال را برگزیده و به‌عنوان سرآغاز جدیدی برای خود تعیین کرده است. با فرا رسیدن آن روز برای رسیدن به حاجت‌ها نذرها شده و آرزوهای خوب و انتظارات بر زبان آورده می‌شود.