اسرار گوبکلی‌تپه نقطه صفر تاریخ
گوبکلی‌تیه قدیمی‌ترین محل عبادت و پرستش انسان‌های اعصار کهن
گوبکلی‌تپه با تاریخچه 12 هزار ساله قدیمی‌ترین مکان پرستش متعلق به بشر در خاک‌های آناتولی بعنوان نقطه صفر تاریخ تلقی می‌شود. اگرچه از آن بعنوان مکان تجمع انسان‌ها یاد می‌شود ولی آثار مکشوفه نشان می‌دهند که اینجا محلی عبادت و پرستش انسان‌های آندوران بوده‌است. شاید نیاکان‌مان در گوبکلی‌تپه آیین‌های دینی ترتیب داده و شاید هم محلی برای نذر و نیاز بود. این محل که اسرار آن هنوز هم مبهم است، شاید هم واقعا قدیمی‌ترین پرستش‌گاه متعلق به بشر بود. آناتولی در عین‌حال سرزمین الهه‌هاست. اعتقاد به کیبله الهه مادر در این سرزمین رشد و نمو نمود. خدایان میتولوژی یونان از سوی هومر خلق شده و شاعر ضمن تعیین وظایفی برای آنان، نام‌هایی برای این خدایان گذاشت. این‌ها گفته‌های افلاطون متفکر معروف عهد عتیق است.
آناتولی نه تنها میزبان ادیان چند خدایی بلکه در عین‌حال میزبان ادیان تک خدایی بوده است. آناتولی منطقه‌ای است که بدون ذکر نام آن نمی‌توان از تاریخ ادیان سخن گفت. اینجا سرزمینی است که تاریخ ،تمدن‌ها، فرهنگ‌ها و ادیان مختلف در یکدیگر ادغام شده است. به همین علت به مهد ادیان نیز معروف است. فراوانی عبادتگاه‌ها و پرستش‌گاههای متعلق به موسویان، مسیحیان و مسلمانان در آناتولی انسان را به شگفتی وامیدارد. آناتولی برای پیروان این سه دین الهی مسیرهای غیرقابل انصرافی تعیین نمود. آناتولی بعد از قدس دومین مرکز مهم برای دین مسیح بشمار می‌رفت. حواریون فراری از ظلم و ستم و دیگر روحانیون مهم وقت به آناتولی روی آورده و در مناطق مناسبی برای ترویج دین خود اسکان گزیدند. ولی رواج دین جدید از سوی امپراطوری رم که در آناتولی حکمرانی می‌کرد، انعکاس مثبتی نداشته و پس از افشای هویت این افراد کشته شدند. یوحنای انجیلی مقدس یکی از حواریون مسیح که پس از به صلیب کشیده شدن حضرت عیسی ، حضرت مریم را به شهر افز در آناتولی آورد، در اینجا سعی کرد تا دین مسیح را ترویج دهد. به همین علت یوحنای انجیلی مقدس با نام دیگر یوحنای بشارت‌دهنده به یکی از جزایر یونان به تبعید فرستاده شد. به موجب برخی اعتقادات، یوحنای انجیلی مقدس در حین تبعید از حضرت عیسی پیام‌های ویژه‌ای دریافت کرده و این پیام‌ها را در قالب نامه‌ها به هفت جماعت مسیحی ارسال کرد. این نامه‌ها برای مسیحیان مقدس شمرده شده و از جایگاه ویژه‌ای برخودار بود. کلیه مناطقی که این نامه‌ها ارسال گردید، در حوزه استان‌های ازمیر، مانیسا و دنیزلی امروزی قرار داشتند. در اینجا باید از هفت کلسیای آخرالزمان با نام هفت کلیسای آسیای صغیر که به اعتقاد برخی‌ها حتی در روز قیامت نیز پا برجا خواهد بود، سخن گفت.
اکثر مراکز حج و زیارتگاههای مهم متعلق به مسیحیان در آناتولی قرار دارند. هفت کلیسای آخرالزمان در راس این زیارتگاههای مهم جای دارند. ولی در دوره‌‍‌ای که یوحنای انجیلی مقدس پیام‌های دریافتی از حضرت عیسی را در قالب نامه به گروه‌های مسیحی ارسال می‌کرد، در آناتولی غربی اثری از کلیسا وجود نداشت. اگرچه در این نامه‌ها که شامل تمجید و ستایش‌ها و هشدارها بودند، از واژه کلیسا سخن به میان آمده ولی منظور ارسال آنها به یک کلیسای مخصوص نبوده و به گروه‌های طرفدار ترویج دین مسیح در آناتولی فرستاده می‌شدند. بناهایی که امروزه مورد بازدید قرار می‌گیرند، کلیساهای یادبودی هستند که در دوره بیزانس ساخته شدند. یوحنای انجیلی مقدس اولین نامه خود را به افز پایتخت ایالت آسیای امپراطوری رم که مهمترین شهر بندری پراحتشام و مهم جهان عتیق بود، ارسال کرد. وی در نامه خود سعی به شناساندن دین مسیح و تشویق انسان‌ها برای گرویدن به این دین نمود. افز یکی از بزرگترین شهرهای آن عصر بود که اکثر جمعیت‌اش بت پرست بودند. این شهر از بسیاری جهات مهم بوده و محل برگزاری سومین شورای سراسری مسیحیت که در آن اصول و اساس مربوط به دین مسیح تعیین می‌گردید، بود. خانه حضرت مریم در کوه بلبل که اعتقاد بر این است، سال‌های آخر عمر خود را در آنجا سپری کرده، و در فهرست میراث فرهنگی یونسکو جای دارد، در نزدیک‌های شهر عتیق افز واقع گردیده است. مضافا به اینکه غار اصحاب کهف که در بین مسیحیان به هفت خفتگان بوده و در هر دو دین اسلام و مسیح از آن سخن به میان آمده، و همچنین قبر یادوارهای یوحنای انجیلی مقدس نیز در این منطقه از زیارت‌کنندگان خود میزبانی می‌کند. دومین نامه یوحنای انجیلی به سمیرینا یعنی شهر امروزی ازمیر فرستاده شد. استرابن جغرافی‌دان معروف جهان از ازمیر بعنوان زیباترین شهرها نام برده است. روی کلیه بناهای یادبود و سکه‌ها از ازمیر بعنوان" زیباترین استان آسیا " و " نگین ایونیا " نوشته شده بود. این شهر زیبا همیشه با سالن‌های تاتر، میادین ورزشی، گرمابه‌ها و بنادر خود کانون توجه همگان قرار داشت. شهر ازمیر در طول تاریخ هرگز اهمیت سیاسی و تجاری خود را از دست نداده است. یوحنای انجیلی سومین نامه را به شهر پرگامون (برگاما ) امروزی ارسال کرد. این شهر باستانی یکی از مهمترین مراکز فرهنگ و هنر معروف جهان بود. بلندترین تاتر عهد عتیق، معبد آسکلوپیوس و بیمارستانی که روی در ورودی آن عبارت " مرگ نمی‌تواند وارد اینجا شود " نوشته شده در این شهر عتیق واقع شده‌اند. محراب زئوس نیز مهمترین ساختار پرگامون بوده و کارشناسان بر این نظرند عبارت " تخت شیطان " که در نامه سوم یوحنای انجیلی از آن سخن رفته، همانا محراب زئوس است.
یوحنای انجیلی مقدس طولانی‌ترین نامه را به شهر عتیق تیاتیرا در شهرستان آک‌حصار در مانیسا فرستاد. این شهر در عهد عتیق مرکز تولیدات نساجی بوده و با پارچه‌های به رنگ بنفش معروف بود. این شهر در عین‌حال با نبردهای گلادیاتورها نیز شهرت داشت. این حواری مسیح در نامه خود از زنی که خود را پیامبر اعلام کرده و مردم را به رفتارهای غیراخلاقی تشویق می‌کرد، سخن گفته و به مردم شهر در این مورد هشدار داده بود. نامه بعدی به سارد پایتخت پادشاهی لیدی کشوری که اولین بانک جهان در آن تاسیس شد، فرستاده شد. وی در این نامه از جامعه با ایمان سارد خواست تا خود را اصلاح کرده، جان تازه‌ای بخود گرفته و از خواب غفلت بیدار شوند. ششمین نامه یوحنای انجیلی مقدس به کلیسای فیلادلفیا و یا سنت جان واقع در آلاشهیر در استان مانیسای امروزی ارسال گردید. این شهر عتیق با انگور، مسنوجات و تولیدات چرمی خود شهرت داشت. کلسیای واقع در این شهر عتیق که در کتاب مکاشفه یوحنا از آن نام برده شده؛ یکی از اماکن تاریخی مهم در آناتولی‌ست. لوآدیکیا که در داخل مرزهای امروزی دنیزلی واقع شده و یوحنای انجیلی آخرین نامه خود را به آنجا فرستاده در لسیت میراث فرهنگی موقت یونسکو جای دارد. یوحنای انجیلی در نامه خود خطاب به آنها نوشت: بدون اطلاع از اینکه به کدام دین منسوب هستید، زندگی کردن بیهوده است.
آناتولی از عهد عتیق تاکنون بعنوان دیار خدایان شناخته می‌شود. این منطقه در طول گذر از ادیان چند خدایی به ادیان سماوی صاحب امکان مقدس بیشماری هم برای مسلمانان و هم مسیحیان گردید. عده کثیری توریست از این اماکن هم با اهداف دینی و هم فرهنگی بازدید می‌کنند. هفت کلیسا که در کتاب مقدس انجیل از آنها سخن به میان آمده و بعنوان مراکز حج مسیحیان مورد عبادت قرار می‌گیرند، برای منسوبین این دین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. یوحنای انجیلی مقدس به مسیحیانی که در متمول‌ترین و شلوغ‌ترین شهرهای دوره امپراطوری رم پنهان شده بودند، نامه‌های ارسال کرد. وی با این نامه‌ها سعی به ترویج دین مسیح کرده و به آن‌هایی که رفتار نادرستی داشتند ، هشدار داده و وعده داد به کسانی‌که در مقابل ظلم و ستم و سختی‌ها صبورانه عمل کنند؛ از سوی خدا پاداش داده خواهد شد. شهرهای عتیقی که این عده در آنها در آناتولی زندگی کردند، اعصار و وقایعی را که شاهدشان شدند امروزه پس از گذشت صدها سال به بازدیدکنندگان بازگو می‌کنند.
