بررسی سناریوهای بایدن برای مهار چین
دولت بایدن، بازسازی ساختار از همپاشیده جبهه ژئوپلیتیک غرب با محور ترانسآتلانتیک را در بین اولویتهای خود قرار داده است
آمریکا، چین را بعنوان یک رقیب استراتژیک مهم مشاهده کرده و بخوبی میداند که با یک قدرتطلبی با محور چین رو در رو است. فقط نحوه مرعیت بخشیدن به استراتژی " مرکز آسیا " که با هدف محدود ساختن چین در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما برنامهزیری شده بود، واضح و آشکار نیست. دولت جو بایدن به مهار و محدود ساختن چین به عنوان یک هدف استراتژیکی ادامه داده، ولی روشهای این استراتژی متفاوت خواهد بود. دیدار آنتونی بلینکن وزیر خارجه و لوید آستین وزیر دفاع آمریکا از ژاپن و کره جنوبی و همچنین دیدارهای آستین از هندوستان، بارزترین محور گامهایی را تشکیل میهد که واشنگتن علیه پکن برخواهد داشت. اولین هدف، برقراری روابط سیاسی قوی برای تقویت پیوندهای سنتی همپیمانی بوده و دومین هدف را نیز تقویت اقتصادی و نظامی این حلقه دموکراتیک و سیاسی در مقابل توسعه ژئوپلیتیکی چین تشکیل میدهد.
زبان مورد استفاده آنتونی بلینکن در ژاپن نشان می دهد، دولت بایدن، چین را نه تنها بعنوان یک تهدید اقتصادی و نظامی، بلکه تهدیدی برای نظام لیبرال متکی بر اصول و قواعد نیز مشاهده میکند. دولت جدید آمریکا که چین را بیشتر در ارتباط با موضوعاتی چون دموکراسی، حقوق بشر و برتری حقوق مورد هدف قرار میدهد، میداند که این مسئله به تنشی در مورد آینده نظام بینالمللی تبدیل خواهد شد.
دولت بایدن از یکسو در تلاش تشکیل یک جبهه جهانی در مقابل چین بوده و از طرف دیگر نیز سعی میکند، در چهارچوب تغییر نظام بینالمللی، به تنظیم ژئوپلیتیکی مجدد در مجرای غرب که بتواند سیستم سنتی همپیمانی را مرمت کند، تحقق ببخشد. در این چهارچوب، جبران خسارت وارده بر پیوندهای ترانسآتلانتیک در دوره دونالد ترامپ و مرمت شکافهای ایجاد شده، قبل از تبدیل به خطهای زلزله ژئوپلیتیکی عمیق، در بین اولویتهای بایدن قرار دارند.
این رویکرد در خلال حضور آنتونی بلینکن در اجلاس وزرای خارجه کشورهای عضو پیمان دفاعی ناتو در بروکسل، بطور کامل آشکار شد. دولت بایدن خواهان تعریف مجدد ماموریت استراتژیک ناتو بعنوان ستون اصلی بلوک ژئوپلیتیک ترانسآتلانتیک می باشد. دولت بایدن ناتو را که در دوره ترامپ صحنه گفتمانهای بیاساس و تجزیههای داخلی شده بود، بعنوان سیستم اولویتدار برای مرمت مشاهده میکند.
بلینکن با تاکید براینکه، ناتو تنها یک سازمان دفاعی و امنیتی نمیباشد، در بروکسل چهره سیاسی بارز این پیمان را در میان گذاشت. مهمتر اینکه، چگونگی رویکرد ناتو در قبال چین، در راس موضوعات مورد مباحثه در محور ژئوپلیتیک ترانسآتلانتیک قرار دارد. ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو که میگفت در مرحله درک چین قرار داریم، دیگر متمادیا علیه چین از واژه " تهدید " استفاده میکند. علاوه براین، دیدار و گفتوگوی جوزف بورل نماینده عالی روابط خارجی و سیاست امنیتی اتحادیه اروپا نیز نشان داد که این رویکرد به یک گفتمان مکرر تبدیل شده است.
اروپا ضمن آگاهی از وجود امکانات همکاری با چین، به تبدیل این موضوع به یک تنش استراتژیک اطمینان دارد. برای همین بایدن، ناتو را بعنوان مانع سختی در مقابل تشکیل جبهه ژئوپلیتیک ترانسآتلانتیک جدید علیه روسیه و چین مشاهده میکند.
یکی دیگر از اهداف دولت بایدن، بازسازی ساختار از همپاشیده جبهه ژئوپلیتیک غرب با محور ترانسآتلانتیک است. شرکت آنتونی بلینکن در اجلاس وزرای خارجه ناتو و همچنین مشارکت بایدن در اجلاس عالی سران اتحادیه اروپا با روش ویدیو کنفرانس، از ویژگی سنجش رویکرد اروپا در قبال روسیه و چین برخوردار است.
بلینکن می گوید، از اروپا نمیخواهیم که در مبارزه آمریکا با چین، یا در کنار ما و یا در کنار آنها قرار بگیرد. فقط شواهد امر نشان میدهد که اروپا به مرور زمان، بالاجبار با یک ترجیح رو در رو خواهد شد. یکی از نگرانیهای شکلدهنده سیاست اتونومی استراتژیک اتحادیه اروپا که سعی میکند در این روزها به اجرا بگذارد، چین میباشد. از اینرو برای تامین وحدت در مقابل چین، اروپایی که رهبری آمریکا را قبول کند، موردبحث است.
نویسنده: پروفسور دکتر مراد یئشیلتاش مدیر بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ترکیه