پناهنده مشروط کیست و روند اسکان این افراد در کشور ثالث چگونه است؟

خارجیانی که در ترکیه زندگی می کنند، تحت حفاظت بین‌المللی باشند یا نباشند، تابع قانون خارجیان و حفاظت بین‌المللی هستند و روند تعیین و ارزیابی موقعیت آنها بر اساس موارد مندرج در این قانون انجام می گیرد. پس از ارزیابی افراد بر اساس فرآیندهای مندرج در این قانون، موقعیت خارجیان از نظر حفاظت بین‌المللی مشخص می‌شود. پشتوانه این قانون کنوانسیون ژنو است. ترکیه یکی از اولین کشورهایی است که این کنوانسیون را پذیرفته، آن را امضا کرده و قوانین خود را بر اساس آن تنظیم کرده است.   

بر این اساس برای خارجیانی که به ترکیه پناهنده شده‌اند، برخی عناوین تعریف شده است. این عناوین عبارتند از پناهنده، پناهنده مشروط، حفاظت ثانویه و حفاظت موقت. پناهندگان ساکن ترکیه بعد از دریافت این عناوین و بر اساس عنوانی که تعریف برای آنها تعریف شده است، می‌توانند درخواست اسکان در کشور ثالث نمایند و یا می‌توان گفت پرونده افراد در راستای عنوانی که به آنها داده شده، جهت اسکان در کشور ثالث مورد بررسی قرار می‌گیرد. 

در این نوشته به ارائه توضیحات در رابطه با عنوان پناهنده مشروط و روند اسکان این افراد در کشور ثالث خواهیم پرداخت.

پناهنده مشروط به فرد خارجی اطلاق می شود که در نتیجه حوادث رخ داده در کشورهای غیر اروپایی و به دلیل نژاد، دین، تابعیت، انتساب به گروه اجتماعی خاص و یا به دلیل اندیشه سیاسی که دارد، با ترسی کاملا موجه از مورد ظلم و ستم قرار گرفتن مجبور به ادامه زندگی در خارج از کشور خود بوده و نتواند از امکانات و حفاظت کشور متبوع خود بهره‌مند شود و یا به دلیل همین ترس خواهان استفاده از حمایت و حفاظت کشور خود نباشد، نتواند به آنجا برگردد و یا به دلیل همین ترس، خواهان بازگشت نباشد. عنوان پناهنده مشروط پس از اتمام امور مربوط به ارزیابی موقعیت فرد به وی داده می شود. افرادی که عنوان پناهنده مشروط دریافت می کنند، می‌توانند تا زمان اسکان در یک کشور ثالث به اقامت در ترکیه ادامه دهند.

اتباع کلیه کشورهای آسیایی و آفریقایی نظیر ایران، افغانستان، پاکستان، بنگلادش، عراق، مالزی، اندونزی، سومالی و ... در ترکیه پس از طی مراحل قانونی عنوان پناهنده مشروط را به خود می‌گیرند.

اگر به خاطر دلایل مشخص شده در قانون، یعنی به دلیل نژاد، دین، تابعیت، انتساب به گروه اجتماعی خاص و یا به دلیل اندیشه سیاسی که دارید، با ترسی کاملا موجه از مورد ظلم و ستم قرار گرفتن مجبور به ترک کشور خود شده و به ترکیه آمده‌اید و از دفاتر استانی اداره کل مهاجرت ترکیه درخواست حفاظت و حمایت کرده‌اید، پس از انجام اولین ملاقات با شما "ورقه هویتی فرد متقاضی حفاظت بین‌الملل" به شما داده می‌شود. گرفتن این ورقه هویتی هیچ عنوان و امتیازی را برای شما فراهم نمی‌کند. چرا که هنوز در مرحله درخواست قرار دارید.

پس از گرفتن ورقه هویتی متقاضی حفاظت بین‌الملل، در دفتر استانی اداره کل مهاجرت به یک مصاحبه دعوت خواهید شد. در این مصاحبه از شما دلایل و قصه مهاجرت‌تان با جزئیات کامل پرسیده می‌شود. آیا حائز شرایط ذکر شده در قانون هستید یا خیر، همراه با اطلاعات کشوری که از آن آمده‌اید، مورد ارزیابی قرار می‌‌گیرد. در صورت واجد شرایط بودن، عنوان پناهنده مشروط به شما داده می‌شود و حق قانونی شماست که تا زمان اسکان در کشور ثالث در ترکیه اقامت نمایید.

اسکان در کشور ثالث: روند اسکان پناهندگان مشروط در کشوری که آنها را پذیرفته و به مدت نامحدود به آنها حق اسکان داده، اصطلاحا اسکان در کشور ثالث نامیده می‌شود. این روند با همکاری مشترک اداره کل مهاجرت ترکیه وابسته به وزارت کشور و کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل اجرا و مدیریت می شود. اسکان در کشور ثالث راه‌حلی است که در چارچوب آن پناهندگان آسیب‌پذیر (حساس) می‌توانند از کشوری که به آن پناهنده شده‌اند به کشور دیگری فرستاده شوند که در آنجا به حفاظت و کمک مورد نیاز برای رفع احتیاجات ویژه خود دسترسی داشته باشند. گرفتن عنوان پناهنده مشروط بر اساس کنوانسیون‌های بین‌المللی امضا شده توسط ترکیه و نیز قوانین داخلی ترکیه، لزوما به این معنی نیست که شما حتما در یک کشور ثالث اسکان داده خواهید شد. نباید فراموش کرد که درخواست التجا و پناه بردن به یک کشور برای پناهنده شدن یک حق است، اما اسکان در کشور ثالث یک حق نیست.

روند اسکان در کشور ثالث با دریافت عنوان پناهنده مشروط آغاز می‌شود. برای آغاز این روند نیازی به دادن تقاضا نیست. همچنین به این معنا نیست که در صورت عدم اسکان در کشور ثالث با مجازات‌هایی نظیر اخراج از کشور (دیپورت) روبرو خواهید شد.

روند اسکان در کشور ثالث فرآیندی طولانی است که موسسات بسیاری را درگیر می‌کند. در ترکیه پس از ارائه درخواست حفاظت بین‌الملل و گرفتن عنوان پناهنده مشروط، پرونده شما به اداره کل مهاجرت ارسال می شود. پرونده مربوطه توسط اداره کل مهاجرت به واحد اسکان در کشور ثالث کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل (UNHCR) فرستاده می‌شود.

کمیساریای عالی پناهندگان در دوره های زمانی مشخص، به کشورهای ثالث مهاجرپذیر در رابطه با پرونده ها ارائه اطلاعات می کند. کشورهای ثالث پس از انجام ارزیابی های لازم بر اساس معیارهای داخلی خود، به کمیساریای عالی پناهندگان اعلام می کنند که برخی درخواست‌ها را پذیرفته اند. کمیسریای عالی پناهندگان در همکاری و هماهنگی کامل با کشور ثالث به ذینفع اطلاع می دهد که درخواست وی پذیرفته شده و به وی در رابطه با ادامه روند اطلاع رسانی می‌کند. در ادامه روند هماهنگی و سازگاری مراجع با معیارهای کشور ثالث شروع می‌شود. کشور ثالث با کمیسریای عالی پناهندگان و ذینفع ارتباط برقرار کرده و در جهت هماهنگی و سازگاری متقاضی با کشور مورد نظر (اجتماعی، فرهنگی و نظایر آن) ملاقات‌هایی را انجام می‌دهد. متقاضی باید کلیه اوراق و مدارک علاوه را که از سوی کشور ثالث درخواست می‌شود، به آن کشور ارائه دهد. با به پایان رسیدن این روند به شکلی مثبت، با حمایت سازمان بین‌المللی مهاجرت (IOM) و در صورت نیاز با همراهی این سازمان، انتقال به کشور ثالث انجام می گیرد. تمامی این روند با همکاری و هماهنگی کمیسریای عالی پناهندگان UNHCR، سازمان بین المللی مهاجرت IOM و اداره کل مهاجرت ترکیه GİGEM انجام می‌گیرد.

کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد نهادی است که در چارچوب اسکان در کشور ثالث با کشورهای مهاجرپذیر ارتباط برقرار می‌کند و پرونده های شما را به این کشورها ارائه می‌دهد. کمیساریای عالی پناهندگان حق اسکان پناهندگان را ندارد و از چنین صلاحیتی برخوردار نیست.

نباید فراموش کرد که در محدوده اسکان در کشور ثالث، کشورهایی که پناهنده می‌پذیرند، همه ساله فقط تعداد بسیار محدودی سهمیه اسکان تعیین و اعلام می‌کنند. تعداد بسیار کمی از پناهندگان از معیارهای تعیین شده برای اسکان در کشورهای ثالث برخوردار هستند. این معیارها توسط کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل تعیین نمی‌شود، بلکه توسط کشورهایی که برای پذیرش پناهنده اعلام آمادگی می‌کنند، تعیین و اعلام می‌شود. در نتیجه این امر نیز کمتر از 1٪ کل پناهندگان در جهان می‌توانند در یک کشور ثالث اسکان داده شوند.