Η Τουρκική Μειονότητα της Δυτικής Θράκης (42-2021)

Η λειτουργία των μειονοτικών σχολείων είναι λογικό και αναμενόμενο να εμπεριέχει μία σειρά από ιδιομορφίες και ιδιαιτερότητες, απόρροια του χαρακτήρα και της ταυτότητας της μειονοτικής εκπαίδευσης.

Ανάμεσα σε αυτές τις ιδιομορφίες ως προς το ειδικό καθεστώς λειτουργίας, υπήρξαν κάποιες για τις οποίες δεν ανέκυψε ποτέ στα χρονικά πρόβλημα. Μία από αυτές ήταν για παράδειγμα η λειτουργία των μειονοτικών σχολείων της Θράκης κατά την ημέρα της Παρασκευής, που αποτελεί την ημέρα προσευχής για τους πιστούς Μουσουλμάνους. Σε επίπεδο μειονοτικών σχολικών μονάδων η Παρασκευή σήμαινε την πρόωρη αποχώρηση του εκπαιδευτικού προσωπικού και των μαθητών, περίπου μισή ώρα νωρίτερα συγκριτικά με τις άλλες ημέρες, για την διευκόλυνση επιτέλεσης των θρησκευτικών τους καθηκόντων.

Φυσικά υπάρχει και η περίπτωση των δύο Ιεροσπουδαστηρίων της Θράκης που εντάσσονται στο καθεστώς των θρησκευτικών σχολείων και λειτουργούν Κυριακής αντί Παρασκευής ακολουθώντας τις αναγκαίες προσαρμογές που συνδέονται με τη θρησκεία του Ισλάμ, αλλά αυτή είναι μια άλλη, ξεχωριστή περίπτωση.

Κατά διαστήματα, διάφορες κρατικές αρχές και φορείς της περιοχής, επιχειρηματολογούν για το μοντέλο θρησκευτικής ελευθερίας και ανοχής  που επικρατεί στη Θράκη, επικαλούμενοι παραδείγματα και πρακτικές από την καθημερινότητα, όπως για παράδειγμα την απρόσκοπτη άσκηση της θρησκευτικής λατρείας και πρακτικής για τα μέλη της Μειονότητας.  

Για όλους αυτούς τους λόγους, αλλά και λόγω του γεγονότος ότι αποτελούσε μια πρακτική δεκαετιών, προξενεί εντύπωση η οδηγία του Περιφερειακού Διευθυντή Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης με ημερομηνία 17-09-2021 η οποία έφτασε σε όλα τα μειονοτικά σχολεία και βάσει της οποίας καλούνται οι διευθυντές των μειονοτικών σχολείων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Έβρου και Ροδόπης για την πιστή και απαρέγκλιτη τήρηση του εγκεκριμένου ωρολόγιου προγράμματος όλες τις ημέρες και ώρες της εβδομάδας χωρίς καμία παρέκκλιση. Προφανέστατα, αυτό που πλήττει η εν λόγω οδηγία είναι η πρόωρη αποχώρηση της Παρασκευής λίγο πριν την έναρξη της προσευχής.

            Πρώτοι αντέδρασαν οι εκπαιδευτικοί, μέσω επιστολής που απηύθυνε ο Σύλλογος Δασκάλων Αποφοίτων της ΕΠΑΘ Ροδόπης-Έβρου στην Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων, Νίκη Κεραμέως. Από αυτήν αντλούμε χρήσιμα στοιχεία, όπως ότι από το 2002 υπήρχε οδηγία της τότε Ειδικής Γραμματέως Παιδείας, Ομογενών και Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης με την οποία ρητά δινόταν εντολή τα μειονοτικά σχολεία να λειτουργούν την Παρασκευή με την ίδια πρακτική που λειτουργούσαν και κατά το παρελθόν.

            Ενημερώνουν ακόμα οι μειονοτικοί εκπαιδευτικοί ως οι καθ’ ύλην αρμόδιοι, ότι δεν υφίσταται θέμα απώλειας διδακτικών ωρών διότι το θέμα έχει λυθεί με προγενέστερη μερική σύμπτυξη της διάρκειας των διδακτικών ωρών, αλλά και λόγω του ότι τα μειονοτικά σχολεία δεν έχουν ενταχθεί στον νόμο περί ενιαίου τύπου ολοήμερο σχολείο κι έτσι οι μαθητές εξακολουθούν να αποχωρούν στις 14:00 μ.μ. αντί για τις 13:15 μ.μ. που ισχύει για τους άλλους μαθητές, με αποτέλεσμα οι πρώτοι να επωφελούνται κατά πέντε διδακτικές ώρες εβδομαδιαίως.

            Με την επιστολή τους οι εκπαιδευτικοί αποδομούν ένα ένα τα όποια παιδαγωγικά επιχειρήματα προταθούν και ζητάνε την ανάκληση της οδηγίας και την αποτύπωση της πρόωρης αποχώρησης στο ωρολόγιο πρόγραμμα λειτουργίας των μειονοτικών σχολείων ώστε, όπως αναγράφουν, «να επέλθει ηρεμία σε όλη τη σχολική κοινότητα».

Πολλοί  είναι αυτοί που θα απαξίωναν αυτό το συμβάν και θα μιλούσαν για υπερβολές από την πλευρά των εκπαιδευτικών. Όλοι αυτοί θα ξεχνούσαν βέβαια το ειδικό καθεστώς των μειονοτικών σχολείων, αλλά και το γεγονός ότι οι πολιτικές έναντι μειονοτικών πληθυσμών θα έπρεπε να διέπονται από ένα καθεστώς διασφάλισης περισσότερων δικαιωμάτων και ελευθεριών και όχι περικοπής τους, ακόμα κι αν αυτά αφορούν μικρές πρακτικές που στη ζωή της κοινότητας προσλαμβάνουν ιδιαίτερη αξία και σημασία.

            Ο Περιφερειακός Διευθυντής Εκπαίδευσης Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, Κωνσταντίνος Μπαντίκος, σε σχετική ανακοίνωση αναφέρθηκε σε Υπουργική Απόφαση του 2006 που καθορίζει το ωρολόγιο πρόγραμμα των μειονοτικών δημοτικών σχολείων και δεν προβλέπει καμία παρέκκλιση  ως προς την ώρα αποχώρησης. Μάλιστα, σημείωσε ότι αυτό τηρείται πιστά στην Ξάνθη, σε αντίθεση με την Ροδόπη και τον Έβρο όπου με ευθύνη των εκπαιδευτικών ατύπως εφαρμοζόταν η πρόωρη αποχώρηση την ημέρα της Παρασκευής.

Αντιπρότεινε οδηγία περί διευκόλυνσης των εκπαιδευτικών του μειονοτικού προγράμματος μέσω της διευθέτησης των κενών ωρών και όσων μαθητών επιθυμούν να εκπληρώσουν απρόσκοπτα τα θρησκευτικά τους καθήκοντα την Παρασκευή. Έκλεισε την ανακοίνωσή του αναφέροντας «Επομένως, η όποια διαμαρτυρία ή ανακοίνωση επί του θέματος, εξυπηρετεί αλλότριους σκοπούς και δεν εδράζεται στο νομικό πλαίσιο και τη λογική».

            Το 2015 ανέκυψε ακριβώς το ίδιο θέμα με απόφαση του τότε Διευθυντή Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ροδόπης. Υπήρξαν αντιδράσεις από την πλευρά της κοινότητας και τελικά η απόφαση ανεστάλη. Αυτήν την φορά η υπόθεση προσέλαβε μεγαλύτερες διαστάσεις και πολλοί μειονοτικοί φορείς τοποθετήθηκαν με ανακοινώσεις τους, ενώ το ζήτημα έφτασε και στη Βουλή μέσω αναφοράς του βουλευτή Ροδόπης, Ιλχάν Αχμέτ.

Τα μέλη της Μειονότητας προσλαμβάνουν το ζήτημα ως μία μορφή απαγόρευσης συμμετοχής στην προσευχή, κάτι που θίγει βασικά ζητήματα θρησκευτικής ελευθερίας. Είναι ένα αίτημα στο οποίο συνηγορούν η μαθητική κοινότητα, οι εκπαιδευτικοί του τουρκόφωνου προγράμματος, οι γονείς, οι Σχολικές Εφορείες των Μειονοτικών Σχολείων αναφορικά με την άσκηση των θρησκευτικών αναγκών στο πλαίσιο μιας ευνομούμενης πολιτείας. Είναι όμως και ένα κεκτημένο δεκαετιών για το οποίο δεν ανέκυψε καμία ανάγκη που να συνηγορεί υπέρ της κατάργησής του.