Η Τουρκική Μειονότητα της Δυτικής Θράκης (12-2021)

Τον Οκτώβριο του 1991 ο Πρωθυπουργός της χώρας, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, κάνοντας αναφορά από το βήμα της Βουλής στον πρόσφατα ψηφισθέντα νόμο 1920/1991 «Περί Μουσουλμάνων Θρησκευτικών Λειτουργών» ανέφερε ότι οι δικαστικές δικαιοδοσίες των Μουφτήδων «εξηγούν την εποπτεία που καλείται να ασκήσει η πολιτεία, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στον Μουσουλμανικό κόσμο, επί της εκλογής των Μουφτήδων, αφού δεν είναι απλοί θρησκευτικοί λειτουργοί, αλλά και όργανα της πολιτείας».

Η ‘εποπτεία’ της πολιτείας, που δεν ήταν απλά επιτήρηση αλλά έλεγχος, είναι ακόμα και σήμερα έκδηλη σε πολλούς μειονοτικούς θεσμούς. Για αυτό άλλωστε τελευταία πληθαίνουν οι μειονοτικές φωνές που διεκδικούν αυτονομία στους θεσμούς της κοινότητας και έχουν καταστήσει την ‘αυτονομία’ λέξη κλειδί στα αιτήματα που διατυπώνουν κατά καιρούς προς την κεντρική διοίκηση.

Η πολυπόθητη εποπτεία από την πλευρά της πολιτείας αιτιολογούσε επί σειρά ετών την εμπλοκή της στα ενδομειονοτικά ζητήματα. Στην περίπτωση της ανάδειξης του θρησκευτική ηγέτη της Μειονότητας, η κρατική εποπτεία κρίθηκε απαραίτητη διότι οι Μουφτήδες φέρουν δικαστικές δικαιοδοσίες και κατ’ επέκταση, όπως ανέφερε το 1991 ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, αποτελούν «όργανα της πολιτείας».

Το 2018 με την κατάργηση της υποχρεωτικής εφαρμογής της Σαρίας το τοπίο ‘κάπως’ άλλαξε. Δεν υπήρξε καθολική κατάργηση της Σαρίας, αλλά η πολιτεία επέλεξε να αφήσει λίγο το σχοινί, και την ίδια στιγμή να το κρατήσει γερά δεμένο στη βάση του. Η εποπτεία πάλι είναι παρούσα και αναγκαία για την πολιτεία δεδομένου ότι καταργήθηκε η υποχρεωτικότητα εφαρμογής της Σαρίας, αλλά όχι η Σαρία στο σύνολό της. Ο Μουφτής διατηρεί ακόμα -έστω και με διαφορετικό καθεστώς - δικαστικές αρμοδιότητες.

Μέρος της ατζέντας της Διακομματικής Επιτροπής για την ανάπτυξη της Θράκης έγινε γνωστό από όσα συζητήθηκαν στις συνεδριάσεις που υλοποίησε, όσα κατατέθηκαν στην διαδικτυακή πλατφόρμα, αλλά και από τις επιτόπιες επισκέψεις. Σε μία τις συνεδριάσεις της Επιτροπής, τον Οκτώβριο του 2020, τα μέλη της Επιτροπής ενημέρωσε ο Γενικός Γραμματέας Θρησκευμάτων του Υπουργείου Παιδείας, Γιώργος Καλαντζής.

Σε εκείνη την συνεδρίαση ο Γενικός Γραμματέας απέκλεισε το ενδεχόμενο εκλογών για την ανάδειξη θρησκευτικού ηγέτη σε σχετικό ερώτημα που του τέθηκε από τον βουλευτή Ροδόπης, Ιλχάν Αχμέτ. «Δεν θα υπάρξουν εκλογές για τον διορισμό του Μουφτή», αυτήν την φράση του Γιώργου Καλαντζή αναπαρήγαγε τον Οκτώβριο του 2020 ο μειονοτικός τύπος και με αυτήν φαίνεται ότι έκλεισε για μία ακόμα φορά η συζήτηση για την ανάδειξη του Μουφτή μέσω εκλογών.

Τα νερά στο συγκεκριμένο ζήτημα ήρθαν να ταράξουν δύο πρόσφατα δημοσιεύματα της εφημερίδας Εστία, το ένα με τίτλο «Συγκυριαρχία στην Θράκη εάν εκλεγεί Μουφτής «ίσος» με Πατριάρχη». Σύμφωνα με πληροφορίες της εφημερίδας, η Διακομματική Επιτροπή για την Ανάπτυξη της Θράκης εξετάζει δύο προτάσεις, η μία για την εκλογή του Μουφτή και η δεύτερη για την εκλογή του Προέδρου των Διαχειριστικών Επιτροπών. Αυτό μάλιστα φέρεται ότι έχει προκαλέσει αναστάτωση στα Υπουργεία Παιδείας και Εξωτερικών.

Η αναστάτωση που έχει προκληθεί στα διάφορα κέντρα λήψης αποφάσεων αποτελεί ένα κλασικό παράδειγμα ύπαρξης πολλών και συνήθως διάσπαρτων κέντρων εξουσίας που δεν συνδιαλέγονται ή δεν συνεργάζονται μεταξύ τους, με αποτέλεσμα να δημιουργείται σύγχυση στη λήψη πολιτικών αποφάσεων και πρωτοβουλιών και εν συνεχεία η σύγχυση να αντανακλάται και στην ίδια την κοινότητα.

Τα δημοσιεύματα της εφημερίδας Εστία ωστόσο φαίνεται ότι εισέβαλαν στο ‘μυαλό’ της Διακομματικής Επιτροπής και μάλιστα, παρουσιάζουν αναλυτικά όλα τα σενάρια για τον τρόπο εκλογής παραθέτοντας αναλυτικά στοιχεία, εκλεκτορικά σώματα, αλλά και σχολές -όπως τις ονομάζουν - σκέψης. Σύμφωνα με τα όσα αναφέρουν, μία σχολή σκέψης έχει ως βάση συζήτησης τα υπομνήματα που έστειλαν μειονοτικοί Βουλευτές και σύλλογοι της περιοχής στην ηλεκτρονική πλατφόρμα διαβουλεύσεως της Επιτροπής, γεγονός ιδιαίτερα θετικό με την έννοια ότι ακόμα και έμμεσα, λαμβάνεται υπόψη η φωνή της Μειονότητας.

Ο φόβος για εξίσωση του Μουφτή με τον Πατριάρχη προέκυψε από το σενάριο ότι η μία από τις προτάσεις υποστηρίζει την παρουσία τριών υποψηφίων, κάτι αντίστοιχο που συμβαίνει στην ανάδειξη του Πατριάρχη. Ωστόσο, αυτό ως επιχείρημα και εφόσον στηρίζεται αποκλειστικά στον κοινό αριθμό των τριών ατόμων, είναι κάπως αυθαίρετο και συνάμα, εν έτη 2021, η συζήτηση για την διαδικασία ανάδειξης του Μουφτή θα έπρεπε να είναι απαλλαγμένη από κάθε μορφής αμοιβαιότητας η οποία στο παρελθόν έβαλε σε μπελάδες τις εκατέρωθεν μειονότητες.

Ένα εσωτερικό ζήτημα της Μειονότητας θα έπρεπε να αποτελεί θέμα πολιτικής συζήτησης στη βάση της κατοχύρωσης περισσότερης θρησκευτικής ελευθερίας για τα μέλη της Μειονότητας και πάντοτε, σε διάλογο με τα μέλη της κοινότητας.

Αν πράγματι προκύψει πρόταση, αυτή θα έρθει να αντικαταστήσει τον πιο πρόσφατο νόμο 1920/1991 ο οποίος προέβλεπε μια διαδικασία επιλογής από ενδεκαμελή επιτροπή. Ο νόμος του 1991  εφαρμόστηκε μία και μοναδική φορά, στην ανάδειξη του διορισμένου Μουφτή Ξάνθης, Μεχμέτ Εμίν Σινίκογλου, το 1991 και διασφάλιζε με πληθώρα ασφαλιστικών δικλείδων τον έλεγχο της πολιτείας. Αντικατέστησε τον νόμο 2345/1920 που προέβλεπε καθολική ψηφοφορία. Το 1991 η Μειονότητα είχε εκφράσει όπως είδαμε στην προηγούμενη εκπομπή την έντονη αντίθεσή της.

Σε ότι αφορά τώρα τα σενάρια που διαβάζουμε στον τύπο περί πρότασης της Διακομματικής Επιτροπής δεν απομένει παρά να φτάσει ο καιρός του πορίσματος για να διαπιστώσουμε αν πράγματι η Επιτροπή έβαλε βαθιά το χέρι στα μειονοτικά και αν η όποια απόφαση λάβει υπόψη τα αιτήματα της κοινότητας.