Η Τουρκική Μειονότητα της Δυτικής Θράκης (11-2021)

Ο νόμος 1920 του 1991 για την ανάδειξη του Μουφτή

1622910
Η Τουρκική Μειονότητα της Δυτικής Θράκης (11-2021)

 

 

 

            Ο ερευνητής του μέλλοντος, αν θελήσει να ασχοληθεί με την σχετική με τα μειονοτικά νομοθεσία θα βρεθεί σε ένα τεράστιο όγκο αρχείου. Χαρακτηριστικότερο είναι ίσως το παράδειγμα της μειονοτικής εκπαίδευσης, όπου η παρουσία πολυνομοθεσίας αποτέλεσε μέρος του προβλήματος και η πληθώρα νόμων συχνά περιέπλεκε το ήδη μπερδεμένο τοπίο, αντί να δίνει λύσεις.

 

            Ωστόσο, υπάρχουν κάποιοι νόμοι οι οποίοι αποτέλεσαν σταθμό στα μειονοτικά. Ένας από αυτούς είναι ο 1920/1991 που αφορούσε την ανάδειξη του Μουφτή. Η πολιτεία στο παρελθόν, αλλά και μέχρι σήμερα, δεν άγγιξε συχνά τόσο μεγάλα ζητήματα. Ο νόμος του 1991 αποτελεί έναν νόμο σταθμό για το ζήτημα ανάδειξης του Μουφτή, αλλά επί της ουσίας παρέμεινε ανεφάρμοστος καθώς εφαρμόστηκε μία και μοναδική φορά, το 1991, στην περίπτωση του διορισμού του μέχρι πρότινος διορισμένου Μουφτή Ξάνθης, Μεχμέτ Εμίν Σινίκογλου.

 

            Ο νόμος προέβλεπε την ανάδειξη του Μουφτή μέσω της συγκρότησης μιας ενδεκαμελούς επιτροπής με άμεση την εμπλοκή της πολιτείας σε όλα τα στάδια της διαδικασίας. Διασφάλιζε τον κρατικό έλεγχο σε όλα τα βήματα, με αποτέλεσμα από την πρώτη στιγμή να συναντήσει την αντίδραση σύσσωμης της κοινότητας.

 

            Πίσω στον Ιανουάριο του 1991, μέσα στην αίθουσα της Ολομέλειας της Βουλής, η συζήτηση για την κύρωση του νόμου με τίτλο «Περί Μουσουλμάνων Θρησκευτικών Λειτουργών» θα αποτελούσε έναν έπαινο της κυβερνητικής πρωτοβουλίας για την Θράκη, αν μέσα στη σύνθεση του Κοινοβουλίου δεν υπήρχαν και οι ανεξάρτητοι μειονοτικοί βουλευτές να ταράξουν τα νερά.

 

            Από την αρχή της συζήτησης όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα δέχτηκαν να περάσει το σχέδιο νόμου χωρίς συζήτηση, αλλά τη σούπα τότε χάλασαν οι δύο ανεξάρτητοι μειονοτικοί βουλευτές, Αχμέτ Σαδίκ και Αμέτ Φαΐκογλου, που ζήτησαν να συζητηθεί.

 

            Πρώτος το λόγο πήρε ο Αμέτ Φαΐκογλου ο οποίος εξέφρασε τη λύπη του για τον νόμο διότι όπως ανέφερε, η κοινότητα «δεν αποδέχεται –αλλά ούτε καν ρωτήθηκε- η εκπροσώπηση της μουσουλμανικής μειονότητας της Δυτικής Θράκης για το νόμο αυτό». Ζήτησε μάλιστα από την πολιτεία σε περίπτωση που πραγματικά θέλει να παρέχει θρησκευτική ελευθερία στη Μειονότητα να θέσει σε εφαρμογή τον προγενέστερο νόμο 2345/1920 ο οποίος προέβλεπε την ανάδειξη Μουφτή μέσω καθολικής ψηφοφορίας.

 

            Ο Αμέτ Φαΐκογλου αναφέρθηκε αναλυτικά στις διατάξεις της Συνθήκης της Λωζάνης, αλλά και στα όσα προέβλεπε το ελληνικό Σύνταγμα για την ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης λέγοντας ότι ο εν λόγω νόμος καταπατάει ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και νομικά κείμενα δεσμευτικά για τη χώρα. Κατήγγειλε ως ‘κοινοβουλευτικό πραξικόπημα’ την ψήφισή του και εξέφρασε επανειλημμένα την άποψη ότι ο λόγος της Μειονότητας απαξιώνεται.

 

            Ακολούθησε ο Αχμέτ Σαδήκ ο οποίος στη δική του τοποθέτηση ξεκίνησε παραθέτοντας ιστορικά γεγονότα με έμφαση στον προγενέστερο νόμο 2345/1920 και τις εξελίξεις στον χώρο των Μουφτειών, ενώ ανάλογη ιστορική αναδρομή έκανε και για τις διαχειριστικές επιτροπές της βακουφικής περιουσίας για να καταλήξει στο ότι «Δεν φταίμε εμείς που δεν έφτασε η δημοκρατία στη Θράκη». Ο Αχμέτ Σαδήκ κατήγγειλε ότι κανένας συνάδελφος βουλευτής, αλλά ούτε και Υπουργός δέχτηκε να συζητήσει μαζί τους το νόμο, παρόλο που επανειλημμένα το ζήτησαν.

 

            Από την ομιλία του Σαδήκ μαθαίνουμε και για τις συγκεντρώσεις δημάρχων και προέδρων κοινοτήτων που έγιναν στη Θράκη και αποφάσισαν να ζητήσουν την απόσυρση του νόμου και την εφαρμογή του προγενέστερου, του 1920. Το ίδιο και ο Σύλλογος Επιστημόνων Μειονότητας Δυτικής Θράκης, ενώ οι δύο ανεξάρτητοι βουλευτές κατέθεσαν ονομαστικούς καταλόγους ιμάμηδων και άλλων μελών της Μειονότητας που ζητούσαν με την υπογραφή τους την απόσυρση του νόμου και την εφαρμογή του προγενέστερου.

 

Λογικά το 1991 ο προγενέστερος νόμος του 1920, δηλαδή ένας νόμος που ψηφίστηκε 70 χρόνια πριν, θα έπρεπε να θεωρείται ξεπερασμένος και αναχρονιστικός. Όταν οι εκπρόσωποι της Μειονότητας ζητάνε υπεύθυνα την εφαρμογή ενός παλαιότερου κατά δεκαετίες νόμου, αντιλαμβάνεται κανείς ότι αυτός που κλήθηκαν να ψηφίσουν δημιουργούσε περισσότερα προβλήματα. 

 

Κλείνοντας την ομιλία του ο Αχμέτ Σαδήκ ανέφερε «Λυπούμαι που η Πολιτεία δεν βοηθάει αυτούς τους ανθρώπους, ώστε να είναι ίσοι πολίτες και να ισχύει η ισονομία και η ισοπολιτεία». Κατά τραγική ειρωνεία, τέσσερις μήνες μετά, ο Πρωθυπουργός θα διακηρύξει από την εκλογική περιφέρεια του Σαδήκ, την Κομοτηνή, την ισονομία και ισοπολιτεία για τα μέλη της Μειονότητας.

 

            Ακολούθησε έντονη συζήτηση, με τις τοποθετήσεις ενός εκπροσώπου κάθε κόμματος, με τις δευτερολογίες των μειονοτικών βουλευτών, πολύ ένταση και διακοπές στην αίθουσα του Κοινοβουλίου μέχρι την αποχώρηση των μειονοτικών βουλευτών από την αίθουσα ως ένδειξη διαμαρτυρίας. Εκείνη την περίοδο ήταν κυρίαρχη η τάση προβολής μιας κακής εννοούμενης αμοιβαιότητας. Πολλοί βουλευτές παρέθεσαν στοιχεία για την Ελληνική μειονότητα στην Τουρκία, όπως ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Στέλιος Παπαθεμελής που προέτρεψε τους μειονοτικούς βουλευτές να σταματήσουν τις καταγγελίες και να αναλογιστούν τα πάθη της Ελληνικής μειονότητας παραθέτοντας την γνωστή παροιμία «Στο σπίτι του κρεμασμένου δεν μιλάνε για σχοινί». Πολλοί βουλευτές καλούσαν τους μειονοτικούς συναδέλφους τους να τοποθετηθούν για τα δεινά της Ελληνικής μειονότητας σαν να ήταν οι ίδιοι υπαίτιοι για αυτά.

 

            Ο Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Γιώργος Σουφλιάς, κατήγγειλε τους μειονοτικούς βουλευτές ότι δεν σέβονται το Σύνταγμα και ανέφερε ότι οι πράξεις τους είναι αχαρακτήριστες και απαράδεκτες. Την ίδια στάση υιοθέτησαν σχεδόν όλοι οι βουλευτές που πήραν το λόγο καταγγέλλοντας τους ανεξάρτητους μειονοτικούς βουλευτές για ανάρμοστη συμπεριφορά και κατηγορώντας τους ότι εξυπηρετούν αλλότρια συμφέροντα.

 

Η Βιργινία Τσουδερού, βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας, ανέφερε ότι το κράτος δίνει άδεια ανέγερσης τζαμιών στην Θράκη από «υπερευαισθησία η οποία χαρακτηρίζει τους Έλληνες» ενώ, όπως ισχυρίστηκε, δεν τα χρειάζονται. Σε αναφορά δε που είχε κάνει ο Αμέτ Φαϊκογλου αν στο όνομα της αμοιβαιότητας το ελληνικό κράτος εφαρμόζει έναντι της Μειονότητας στη Θράκη την τακτική «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» η Βιργινία Τσουδερού ήταν αφοπλιστική λέγοντας «εάν το εφαρμόζαμε δεν θα υπήρχε ούτε ένας Μουσουλμάνος στην Θράκη».

             

            Το σύνολο των βουλευτών ενοχλήθηκε από τις αναφορές που έγιναν από τους δύο ανεξάρτητους μειονοτικούς βουλευτές για προσφυγή στη Χάγη και σε οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ανέκαθεν το ενδιαφέρον του πολιτικού κόσμου της χώρας ήταν έντονο στο να αποφευχθεί ο οποιοσδήποτε διασυρμός της χώρας στο εξωτερικό, σε ευρωπαϊκά και διεθνή φόρα. Είναι ωστόσο η περίοδος που ήδη έχουν γίνει τα πρώτα βήματα για την διεθνοποίηση των προβλημάτων και των διεκδικήσεων της Μειονότητας.



ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ