Η Τουρκική Μειονότητα της Δυτικής Θράκης (07-2021)

Η Ομοσπονδιακή Ένωση Ευρωπαϊκών Εθνοτήτων (FUEN) ξεκίνησε το 2017 καμπάνια συλλογής υπογραφών με αντικείμενο την προστασία των εθνικών και γλωσσικών μειονοτήτων που διαβιούν στην Ευρώπη. Σε διάστημα ενός έτους, τον Απρίλιο του 2018, συγκεντρώθηκαν περισσότερες από 1.300.000 υπογραφές.

            Στις 17 Δεκεμβρίου του 2020 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συζήτησε την πρωτοβουλία και υιοθέτησε ένα ψήφισμα με ευρεία υποστήριξη. Στη Γενική Συνέλευση, 524 από τους 694 βουλευτές τοποθετήθηκαν και ψήφισαν υπέρ της πρωτοβουλίας, 67 καταψήφισαν και 103 απείχαν. Ήταν μία σημαντική στιγμή σε ευρωπαϊκό επίπεδο προστασίας μειονοτήτων καθώς υπήρξε η πρώτη πρωτοβουλία πολιτών στην ιστορία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που εγκρίθηκε με ψήφισμα στην Γενική Συνέλευση.

Από τις συνολικά έντεκα (11) προτάσεις του πακέτου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε και ψήφισε τις εννέα (9), ενώ απέρριψε τις άλλες δύο (2). Οι εννέα προτάσεις αναφέρονται σε πρόσωπα που ανήκουν σε εθνικές και γλωσσικές μειονότητες και καλύπτουν μία ευρεία γκάμα τομέων, από την εκπαίδευση, τον πολιτισμό, τις δημόσιες υπηρεσίες, τα μέσα ενημέρωσης, μέχρι τη διοργάνωση εκστρατειών κατά της ρητορικής μίσους, του ρατσισμού και της ξενοφοβίας, τη χρηματοδότηση προγραμμάτων, την ίδρυση Ευρωπαϊκού Κέντρου Γλωσσικής Πολυμορφίας, αλλά και μέτρα για την ελεύθερη έκφραση του πολιτισμού, ακόμα και για τους ανιθαγενείς που ανήκουν σε εθνικές και γλωσσικές μειονότητες.

            Το ψήφισμα προωθήθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να δράσει και να προκρίνει νομοθετικές προτάσεις που να καλύπτουν και τους εννέα τομείς. Οι ευρωβουλευτές που υποστήριξαν την πρωτοβουλία ζήτησαν την κατάρτιση κοινού ευρωπαϊκού πλαισίου.

            Στις 14 Ιανουαρίου 2021 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνεδρίασε και αναγνώρισε ότι τα δικαιώματα των μειονοτήτων αποτελούν θεμελιώδεις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως επίσης η πολυπολιτισμικότητα και η ποικιλομορφία. Αναγνώρισε τη σπουδαιότητα των εννέα προτάσεων που περιλαμβάνει το Πακέτο προστασίας, αλλά αποφάσισε ότι δεν υπάρχει ανάγκη ανάληψης περαιτέρω νομοθετικών ρυθμίσεων διότι το υπάρχον νομικό πλαίσιο προωθεί έναν ισχυρό μηχανισμό για να υποστηρίξει τους στόχους της πρωτοβουλίας.

            Ο Πρόεδρος της FUEN ο οποίος είχε χαρακτηρίσει μεγάλη νίκη την υιοθέτηση των προτάσεων από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, εξέφρασε την απογοήτευσή του για την εξέλιξη και ανέφερε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αγνόησε και γύρισε την πλάτη στις γλωσσικές και εθνικές μειονότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και στην πρόταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Σημείωσε ότι εκατομμύρια μελών μειονοτικών ομάδων ζούνε σε καταστάσεις ανισότητας με έκδηλο τον κίνδυνο αφανισμού μειονοτικών γλωσσών.

            Η υιοθέτηση ψηφίσματος από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο άφησε να διαφανεί ένα φως ελπίδας στο πεδίο ενίσχυσης του ευρωπαϊκού μηχανισμού προστασίας μειονοτικών δικαιωμάτων. Η συζήτηση για τα δικαιώματα είναι πάντα ανοιχτή και οι σύγχρονες προκλήσεις δημιουργούν νέες ανάγκες και κατ’ επέκταση, νέες διεκδικήσεις.

Η τοποθέτηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι υπάρχει ένα ισχυρό νομικό πλαίσιο, ανοίγει την συζήτηση για τα όρια των νομικών πλαισίων και αν εν τέλει, το πλαίσιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα μπορεί να είναι εξαντλητικά ισχυρό από τη στιγμή που η αναζήτηση δικαιωμάτων είναι μια ανοιχτή και σε διαρκή εξέλιξη διαδικασία. Υπάρχει ή θα υπάρξει άραγε ποτέ ένα πλαίσιο προστασίας που θα είναι ιδανικό ώστε να μην απαιτείται κάποια αναθεώρηση ή εξέλιξη ή προσθήκη; Πρακτικά αυτό κρίνεται στις κατά τόπους κοινωνίες, εκεί δηλαδή που διαβιούν οι μειονότητες.

Όσο ελλοχεύει ο κίνδυνος αφομοίωσης μειονοτικών κοινοτήτων, τόσο συρρικνώνεται η γλωσσική και πολιτιστική πολυμορφία στην Ευρώπη και άλλο τόσο επιτακτική γίνεται η ανάγκη ενίσχυσης του πλαισίου προστασίας τους. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δυστυχώς επέλεξε να μην ασχοληθεί περαιτέρω με το θέμα στην παρούσα συγκυρία και αγνόησε μία πρωτοβουλία η οποία ξεκίνησε από Ευρωπαίους πολίτες και έτυχε ευρείας υποστήριξης, ικανής να προκαλέσει εξελίξεις. 

            Όπως αποδείχτηκε, οι συγκυρίες που θα οδηγήσουν σε νέες νομοθετικές πρωτοβουλίες και σε ένα ενισχυμένο ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο προστασίας δεν έχουν ωριμάσει ακόμα. Αν όλα αυτά λαμβάνουν χώρα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, γεννάται το ερώτημα τι συμβαίνει σε επίπεδο κρατών. Μάλιστα, εύλογα τίθεται ο προβληματισμός κατά πόσο αυτές οι εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχουν αντανακλάσεις σε εθνικά επίπεδα ή ακόμα και στις μικρές τοπικές κοινωνίες.

Κάθε συζήτηση για την ενίσχυση των μειονοτήτων έρχεται να προσθέσει και να εμπλουτίσει το υφιστάμενο πλαίσιο. Κάθε απόφαση, κάθε ψήφισμα, κάθε πρωτοβουλία που λαμβάνεται ακόμα και σε ένα επίπεδο που φαντάζει μακρινό γεωγραφικά από τις μικρές μειονοτικές κοινότητες, είναι σημαντικό για την εξέλιξη της ιστορίας των δικαιωμάτων και θα μπορούσε να επηρεάσει σε βάθος χρόνου και τις ίδιες τις κοινότητες.

Για την πλειοψηφία των μελών της Μειονότητας στη Θράκη, η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών είναι άγνωστη και ίσως μακρινή επειδή δεν επηρεάζει άμεσα τις ζωές τους. Το ζητούμενο ωστόσο δεν είναι κάθε ευρωπαίος μειονοτικός πολίτης να είναι κοινωνός και μέτοχος παρόμοιων πρωτοβουλιών. Το ζητούμενο είναι παρόμοιες πρωτοβουλίες να μπούνε στη ζωή τους μέσω πολιτικών και να διαμορφώσουν ένα νέο πλαίσιο που θα διευκολύνει τους ίδιους και θα διασφαλίσει μεγαλύτερη προστασία των ελευθεριών και των δικαιωμάτων τους.