Η Τουρκική Μειονότητα της Δυτικής Θράκης (06-2021)

            Τον Ιούλιο του 2020 ο Μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ σε κείμενο που έδωσε στη δημοσιότητα για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, κατέθεσε συγκεκριμένες προτάσεις. Μέσα σε όλα ζήτησε και το εξής: «Να αφαιρεθεί η ελληνική υπηκοότητα από όσα μέλη της θρησκευτικής Μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης, που παρά τη Συνθήκη της Λωζάνης, αυτοπροσδιορίζονται ως Τουρκογενείς και έχουν Τουρκική εθνική συνείδηση και να απελαθούν άμεσα».

            Αναρωτιέται κανείς αν θα μπορούσαν να χωρέσουν περισσότερες παραβιάσεις θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε μία πρόταση. Ο Μητροπολίτης Σεραφείμ γεννήθηκε το 1956. Έναν χρόνο πριν, το 1955, τέθηκε σε εφαρμογή το άρθρο 19 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας με το οποίο σε διάστημα 43 ετών, 56.638 μέλη της Μειονότητας απώλεσαν την ιθαγένειά τους.

            Οι ανιθαγενείς της Μειονότητας είναι μία ανοιχτή πληγή για την ελληνική πολιτεία, οι πληγές όμως είναι βαθύτερες στις ζωές των ανθρώπων που έχασαν την ιθαγένειά τους και των οικογενειών τους οι οποίοι αναγκάστηκαν είτε να ξεριζωθούν βίαια από τις εστίες τους ή να ζήσουν το υπόλοιπο της ζωής τους σε συνθήκες περιθωριοποίησης και ανέχειας, κληρονομώντας το καθεστώς ανιθαγένειας και στις επόμενες γενιές.

            Το άρθρο 19 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας καταργήθηκε το 1998, χωρίς αναδρομική ισχύ. Το κράτος δεν μερίμνησε για την αποκατάσταση της ιθαγένειας μέσω της ανάκλησης των αποφάσεων αφαίρεσης ιθαγένειας που είχαν ληφθεί με αυθαίρετα και αόριστα κριτήρια.

            23 χρόνια μετά την κατάργηση του άρθρου 19 φαντάζει λες και η πολιτεία ήθελε να αφήσει το χρόνο να σβήσει τα προβλήματα που προκλήθηκαν από τις αφαιρέσεις ιθαγένειας. Καμία κυβέρνηση από το 1998 δεν πήρε την απόφαση να λύσει το πρόβλημα στη ρίζα του ανακαλώντας με απλές διαδικασίες τις αποφάσεις αφαιρέσεις ιθαγένειας. Τα χρόνια ωστόσο περνάνε, οι ανιθαγενείς μεγαλώνουν, γερνάνε και κάποια στιγμή φεύγουν από τη ζωή. Κανένα δικαίωμα δεν δικαιώνεται με το θάνατο.

Μέχρι τότε άγνωστος παρέμενε και παραμένει ο αριθμός των ανιθαγενών που ζούνε στην Θράκη. Ποτέ κανείς δεν δημοσιοποίησε επίσημα στοιχεία και παραμένει αμφίβολο αν η πολιτεία γνωρίζει τον ακριβή τους αριθμό. Σε έγγραφο του Γενικού Γραμματέα Ιθαγένειας προς την Προϊσταμένη Διεύθυνσης Ιθαγένειας Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης τον Απρίλιο του 2019 με θέμα την «Συλλογή στοιχείων ανιθαγενών προσώπων στα πλαίσια της προσπάθειας που καταβάλλεται για την εξάλειψη της ανιθαγένειας στην Ελλάδα», διαβάζουμε ότι το αρμόδιο Υπουργείο δεν διαθέτει επίσημα στοιχεία για τον ακριβή αριθμό των ανιθαγενών.  

Αναφέρεται σε έναν αριθμό ελάχιστων δεκάδων ανιθαγενών χωρίς να μπορεί ωστόσο να τους προσδιορίσει με ακρίβεια. Ζητάει λοιπόν συγκέντρωση στοιχείων με οποιοδήποτε τρόπο. Στην αρχή της επιστολής διαβάζουμε ότι αυτό γίνεται στο πλαίσιο των υποχρεώσεων της χώρας που «απορρέουν από τις διεθνείς συνθήκες περί ανιθαγενών όπως έχουν ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο, αλλά και της γενικότερης προσπάθειας εξάλειψης της ανιθαγένειας όπως αυτές έχουν διατυπωθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Κοινοβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

Τα ζητήματα ανιθαγένειας στην Ελλάδα δεν αφορούν μόνο τους ανιθαγενείς μειονοτικούς στη Θράκη. Σε ότι αφορά ωστόσο αυτήν την ομάδα, η πολιτεία με την κατάργηση του άρθρου 19 φαίνεται ότι έκλεισε οριστικά τον φάκελο και μαζί με αυτόν και τις υποχρεώσεις της. Με την κατάργησή του πέτυχε να κατευνάσει την διεθνή κατακραυγή, κι εκεί κάπου σταμάτησε να ασχολείται, αφήνοντας τους ανθρώπους έρμαιους ενός συστήματος που δεν ανέπτυξε ποτέ καμία μέριμνα ή πρόνοια.

Οι ρυθμοί για την αποκατάσταση των ιθαγενειών υπήρξαν ανέκαθεν εξαιρετικά αργοί και μόνο για όσους είχαν τα χρήματα και την πολυτέλεια να ασχοληθούν με την αποκατάσταση μέσω πολιτογράφησης. Μιας πολιτογράφησης που δεν άρμοζε σε αυτούς τους ανθρώπους διότι ήταν πάντα ριζωμένοι στον τόπο, δεν μετακινήθηκαν από πουθενά, δεν γεννήθηκαν από αλλοδαπούς γονείς, δεν είχαν καθεστώς ούτε μετανάστη, ούτε πρόσφυγα. Το χειρότερο ήταν ότι δεν έφεραν ευθύνη για τις βίαιες εθνικές πολιτικές που τους αφαίρεσαν εν μία νυκτί την ιθαγένεια.

Φτάσαμε στο 2021. Σπάνια συναντάει πλέον κανείς αναφορές για τους ανιθαγενείς μειονοτικούς της Θράκης. Αλλά και στο παρελθόν, ο φόβος κατά μία έννοια κατέπνιγε τις δημόσιες τοποθετήσεις και αναφορές. Η περίπτωση των ανιθαγενών έτυχε δημοσιότητας λίγα μόλις χρόνια πριν την κατάργηση του άρθρου 19 και σίγουρα, μετά την διακήρυξη της ισονομίας και ισοπολιτείας.

Μόνο εικασίες μπορούν να γίνουν για τον αριθμό των ανιθαγενών μελών της Μειονότητας που διαβιούν σήμερα στην Ελλάδα. Όλες κάνουν λόγο για μικρό αριθμό. Πρόσφατα η δημοτική παράταξη Σπάρτακος που εκπροσωπείται στο δημοτικό συμβούλιο Κομοτηνής κατέθεσε ερώτηση για τις εγγραφές αλλοδαπών στα Δημοτολόγια του Δήμου. Η απάντηση που έλαβε από την αρμόδια υπηρεσία ανέφερε ότι σε βάθος έντεκα ετών υπήρξαν 475 συνολικές εγγραφές, χωρίς ωστόσο να διευκρινίζει τις κατηγορίες ή να δίνει περισσότερα στοιχεία σε ότι αφορά τις καταγωγές ή και ειδικότερα κριτήρια εγγραφής. Στην ανακοίνωση του Σπάρτακου διαβάζουμε «Από την άλλη φαίνονται ελάχιστες οι περιπτώσεις Τούρκων, κάποτε ανιθαγενών που φύγανε προ δεκαετιών στην Τουρκία οι οποίοι ανέκτησαν την ελληνική ιθαγένεια, παρότι οι αιτήσεις που υποβλήθηκαν (ιδίως στα χρόνια του Σύριζα) δεν ήταν λίγες».

            Η παράταξη εκφράζει την ανησυχία της για δημογραφικά ζητήματα στη Θράκη και ανατροπές δημογραφικών δεδομένων, ωστόσο από την απάντηση που έλαβαν αντιλαμβανόμαστε ότι ενδεχομένως με μία συστηματική έρευνα σε όλους τους Δήμους της Θράκης θα μπορούσαν να υπάρξουν σαφή και ξεκάθαρα στοιχεία για τους ανιθαγενείς που διαβιούν στην περιοχή βάσει των αρχείων που τηρούνται στα κατά τόπους δημοτολόγια.

            Είναι λίγες οι περιπτώσεις, είναι όμως χαρακτηριστικές διότι ακόμα κι ένας ανιθαγενής να υπάρχει σήμερα είναι ένας άνθρωπος που τον καταδίκασαν όχι οι επιλογές του ή η όποια μοίρα, αλλά η πολιτεία άδικα, βάναυσα σε ένα καθεστώς ανιθαγένειας που του στέρησε μια σειρά δικαιωμάτων και πρωτίστως, το δικαίωμα σε μία αξιοπρεπή ζωή.