Η Τουρκική Μειονότητα της Δυτικής Θράκης (04-2020)

Ο Προκαθήμενος της Ελληνικής Εκκλησίας, Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο αθηναϊκό κανάλι Open εξέφρασε την άποψη πως «το Ισλάμ, οι πολίτες του, δεν είναι θρησκεία, είναι πολιτικό κόμμα, είναι πολιτική επιδίωξη και είναι οι άνθρωποι του πολέμου, οι άνθρωποι της εξαπλώσεως, αυτό είναι χαρακτηριστικό του Ισλάμ, το λέει και η διδασκαλία του Μωάμεθ».

            Οι δηλώσεις του προκάλεσαν ηχηρές αντιδράσεις. Το γραφείο τύπου της Αρχιεπισκοπής Αθηνών δημοσίευσε διευκρινιστική ανακοίνωση στην οποία αναγράφεται ότι ο Αρχιεπίσκοπος «δεν εννοούσε τίποτε περισσότερο από τη διαστροφή της ίδιας της μουσουλμανικής θρησκείας από μία δράκα ακραίων φονταμενταλιστών, που σπέρνουν τον τρόμο και τον θάνατο σε όλη την Οικουμένη».

            Σε μία προσπάθεια να αναδείξει τον έμπρακτο σεβασμό της Εκκλησίας της Ελλάδος προς όλες τις γνωστές θρησκείες και ειδικότερα την αλληλεγγύη και το φιλανθρωπικό έργο των τοπικών μητροπόλεων, το δελτίο τύπου της Αρχιεπισκοπής αναφέρεται στη Θράκη προτάσσοντας ότι «το παράδειγμα της ειρηνικής και αρμονικής συνύπαρξης και συμβίωσης χριστιανών και μουσουλμάνων στην Θράκη μας επιβεβαιώνει με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο του λόγου το αληθές».

            Η Μειονότητα εξέλαβε ως προσωπική προσβολή προς την κοινότητα τα όσα ανέφερε στη συνέντευξή του ο Αρχιεπίσκοπος. Όλοι οι φορείς καταδίκασαν τις δηλώσεις του με ανακοινώσεις κάνοντας λόγο για ισλαμοφοβία, επίθεση κατά του Ισλάμ, διχαστική και επιθετική πράξη, προσβολή της πίστης. Είναι από τις λίγες φορές που είδαμε σύσσωμη την κοινότητα να συμπλέει στην ίδια γραμμή και να καταδικάζει έντονα τις δηλώσεις που προσέβαλλαν ένα βασικό στοιχείο της ταυτότητάς της, την θρησκεία της.

            Το σημείο ωστόσο που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα δικά μας, τα θρακιώτικα μειονοτικά, είναι ότι η Αρχιεπισκοπή Αθηνών προέβαλλε το ρόλο της εκκλησίας στις τοπικές κοινωνίες της Θράκης και συγκεκριμένα, τη συμβολή της στην ειρηνική και αρμονική συμβίωση. Ας δούμε ιστορικά το ρόλο που διαδραμάτισαν οι τοπικές μητροπόλεις στο χτίσιμο αρμονικών και ειρηνικών σχέσεων συμβίωσης στην περιοχή.

            Έχουμε αναφερθεί και στο παρελθόν στην επιδότηση από την Εκκλησία της Ελλάδος του «τρίτου παιδιού» αποκλειστικά και μόνο στις χριστιανικές οικογένειες της Θράκης με στόχο την καταπολέμηση του δημογραφικού ζητήματος και την ανατροπή της δημογραφικής σύνθεσης στην περιοχή. Η ελληνική εκκλησία και κάθε θρησκευτικός φορέας έχει την ελευθερία να επιλέγει τα μέτρα ενίσχυσης του ποιμνίου του.

            Η υιοθέτηση ωστόσο ενός μέτρου με στόχο να ανατρέψει δημογραφικά δεδομένα εις βάρος μιας κοινότητας που συνυπάρχει στην περιοχή, δεν είναι σίγουρα απόρροια καλών προθέσεων. Βάσει πρωτογενών αρχειακών πηγών διαπιστώθηκε ότι το ίδιο μέτρο είχε προταθεί επί Χούντας από την Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών για να εξυπηρετήσει τον ίδιο σκοπό.

            Ο επί 38 (1974-2012) συναπτά έτη Μητροπολίτης Μαρωνείας και Κομοτηνής Δαμασκηνός, την περίοδο δηλαδή που η Μειονότητα βίωνε στο πετσί της πολιτικές διακρίσεων και διοικητικών ενοχλήσεων, διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στην περιοχή, στα εθνικά, στα μειονοτικά θέματα. Ο ίδιος υπήρξε δεινός πολέμιος της Μειονότητας και δεν παρέκκλινε στιγμή από τη στάση του αυτή.

            Κατά διαστήματα υποκίνησε κινητοποιήσεις από το χριστεπώνυμο πλήρωμα εναντίον της Μειονότητας. Τα δε γραπτά του βρίθουν ρητορικής μίσους προς κάθε τι μειονοτικό. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε επιστολή που έστειλε το 1995 προς τον Υπουργό Υγείας ζητώντας την ανάκληση αδειών φαρμακοποιών της Μειονότητας. Το 1996 ζήτησε με επιστολή του προς τους πολιτικούς αρχηγούς την ανάκληση της νομοθετικής ρύθμισης της ποσόστωσης για την εισαγωγή αποφοίτων της Μειονότητας στις σχολές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

            Το 1997 με νέα επιστολή του ζητάει να μην καταργηθεί το άρθρο 19 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας διότι σύμφωνα με τα γραφόμενά του «Εάν ανοίξει η Κερκόπορτα του άρθρου 19 και η Θράκη αφεθεί αφύλακτη στην επιδρομή των οργάνων του τουρκικού ιμπεριαλισμού δεν θα υπάρξει οδός επιστροφής».

            Την ίδια περίπου περίοδο, από το 1974 έως και το 2004, Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως διετέλεσε ο νυν Θεσσαλονίκης Άνθιμος ο οποίος είναι γνωστός για την αντιτουρκική του στάση και την ρητορική εις βάρος της Μειονότητας, την οποία δεν εγκατέλειψε ακόμα κι όταν μετακινήθηκε στη Θεσσαλονίκη.

            Προέτρεπε τους μειονοτικούς να μεταναστεύσουν σε χώρες του εξωτερικού, θεωρούσε ότι οι Μουφτήδες διακατέχονται από ανθελληνικό και αντιχριστιανικό πάθος και κατευθύνουν τους μουσουλμάνους σε βίαιες ενέργειες και διεκδικήσεις, ενώ έβλεπε τη Μειονότητα ως πρόβλημα και απειλή. 

            Την περίοδο λοιπόν που ο λαός της Μειονότητας έδινε αγώνα για να διεκδικήσει βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες, η τοπική εκκλησία βρισκόταν απέναντί της. Ιστορικά όχι μόνο δεν συνέβαλε στο χτίσιμο των ειρηνικών σχέσεων στην περιοχή, αλλά κάποιος θα μπορούσε να της χρεώσει και μερίδιο ευθύνης στην καθυστέρηση στην εμπέδωση του κλίματος αρμονικής συνύπαρξης στην περιοχή. Δηλώσεις και τοποθετήσεις όπως αυτές των Μητροπολιτών στη Θράκη που βρισκόταν στην κεφαλή των τοπικών εκκλησιών δεν βοηθούσαν καθόλου στο να αναπτυχθούν σχέσεις φιλίας και αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο κοινοτήτων.

Αυτά ανήκουν στην ιστορία, σε ένα όχι και τόσο μακρινό παρελθόν. Σε πείσμα λοιπόν όσων επιδίωκαν τον διωγμό της Μειονότητας από την περιοχή, τα μέλη της κοινότητας παρέμειναν στην πατρογονική τους εστία, διεκδίκησαν και κέρδισαν την ειρηνική και αρμονική συμβίωση. Δούλεψαν πολύ για αυτό κάτω από αντίξοες συνθήκες και μέσα σε όχι ιδιαίτερα φιλικό κλίμα. Σε αυτά πρέπει να σταθούμε, η γλώσσα των θρησκευτικών εκπροσώπων όλων των θρησκευτικών κοινοτήτων ανεξαιρέτως πρέπει να είναι ενωτική και όχι διχαστική.