აქტუალური თემის ანალიზი 8 – 2024

აქტუალური თემის ანალიზი 8 – 2024

ეგვიპტის გამოწვევები

თურქეთი და ეგვიპტე შევიდნენ იმ პერიოდში, როდესაც ურთიერთობები კვლავ სტრატეგიულ პარტნიორობაში გადაიზარდა. ორივე ქვეყანაში არის ახალი ნება, რომელიც მიზნად ისახავს საერთო ინტერესებს და არა კონფლიქტს. მიუხედავად იმისა, რომ აქ საფუძველს რეგიონული გამოწვევები და შიდა პრობლემები წარმოადგენს, არსებობს სერიოზული დამაჯერებელი მიზეზები, განსაკუთრებით ეგვიპტესთვის, რომ თურქეთთან ურთიერთობა დაუბრუნდეს სწორ გზას. ეგვიპტე დიდ კრიზისშია ბევრ სფეროში. - ამ თემაზე გთავაზობთ პოლიტიკური, ეკონომიკური და საზოგადოებრივი კვლევის ცენტრის  SETA-ს საგარეო პოლიტიკის მკვლევარის, ჯან აჯუნის სტატიას, რომელშიც იგი წერს, 

ეგვიპტეში სამხედრო გადატრიალების შემდეგ აბდელ ფატაჰ ალ-სისიმ როგორც პრეზიდენტმა, შექმნა ახალი რეჟიმი. ფაქტობრივად, ეს სისტემა, რომელიც დღესაც გრძელდება, წარმოადგენს ეგვიპტეში რევოლუციამდელ პერიოდში დაბრუნებას. ეს არის სისტემა, სადაც დომინირებს ძალაუფლების სხვადასხვა ბიუროკრატიული ცენტრები, როგორიცაა სამხედრო ელიტები და ნაწილობრივ სასამართლო ბიუროკრატია. მიუხედავად იმისა, რომ პოლიტიკური სისტემა გარკვეული სირთულეების მიუხედავად აგრძელებს არსებობას, შეიძლება ითქვას, რომ რეალური ბლოკირება ეკონომიკაშია.

ეგვიპტის ეკონომიკა დიდ კრიზისშია. მიუხედავად იმისა, რომ ქვეყანას ჰქონდა უზარმაზარი საგარეო სავაჭრო დეფიციტი, სისის ხელისუფლების პირობებში დაგროვდა 160 მილიარდი დოლარის საგარეო ვალი. ცენტრალური ბანკის რეზერვები ინახება უცხოეთიდან შემოსული სვოპებით, მაგრამ დიდი სირთულეა საგარეო ვალის დაფინანსება. ეგვიპტემ ხელი მოაწერა სტენდ-ბაის ხელშეკრულებას საერთაშორისო სავალუტო ფონდთან და ახლა მეორე ყველაზე დიდი ვალის მქონე ქვეყანაა საერთაშორისო სავალუტო ფონდის წინაშე არგენტინის შემდეგ. სსფ აყენებს მკაცრ პირობებს ახალი სესხის ტრანშისთვის, კერძოდ, არის მოთხოვნები ეკონომიკაში არმიის ჰეგემონიის თანდათანობით შეწყვეტის, ვალუტის გაუფასურებისა და პრივატიზაციის, მათ შორის სტრატეგიული სექტორების შესახებ. ამჟამინდელი ხელისუფლება, როგორც ჩანს, არც თუ ისე მონდომებულია შეასრულოს ეს მოთხოვნები. სპარსეთის ყურის ქვეყნების ვალებმა ზღვარს მიაღწია და ახალი რესურსების შემოსვლა შეუძლებელია. ასევე, როგორც სისიმ ცოტა ხნის წინ განაცხადა, სუეცის არხიდან 10 მილიარდი დოლარის წლიური შემოსავლის მინიმუმ ნახევარი იკარგება ჰუსიტების თავდასხმების გამო. საშუალო ფენის ეგვიპტელების მსყიდველობითუნარიანობა დღითიდღე მცირდება, ზოგჯერ ჩნდება შავი ბაზარი ყველაზე ძირითადი საჭიროების პროდუქტებისთვის. ეგვიპტურ „ჯუნეიჰს“ ასევე აქვს ორი განსხვავებული ფასი: ოფიციალური და ქუჩის. ჯუნეიჰის ღირებულება ქუჩაში თითქმის ნახევრად დაბალია.

ასევე არსებობს სერიოზული გეოპოლიტიკური რისკები. სუდანში სამოქალაქო ომი უარყოფითად აისახება ეგვიპტის ეკონომიკაზე. ხდება ლტოლვილთა ნაკადის შესვლა. რენესანსის კაშხლის კრიზისი ეთიოპიასთან საფრთხეს უქმნის ეგვიპტის წყალმომარაგების უსაფრთხოებას. ლიბიაში პოლიტიკური და სამხედრო დაყოფა ზიანს აყენებს ეგვიპტის ინტერესებს. მაგრამ რეალური უშუალო საფრთხე ღაზიდან მოდის. ღაზაში ისრაელის მიერ განხორციელებული არაადამიანური ხოცვა-ჟლეტის მთავარი მიზანი რეგიონის გაუკაცრიელება და ღაზის მოსახლეობის დეპორტაციაა ეგვიპტეში, სინას ნახევარკუნძულზე. ეს ვითარება დიდი საფრთხეა ეგვიპტის ეროვნული უსაფრთხოებისთვის ყველა გაგებით.

ამიტომ, მიუხედავად იმისა, რომ თურქეთ-ეგვიპტის სტრატეგიული პარტნიორობა ორივე ქვეყნისთვის მნიშვნელოვანია და ღირებულია, ეგვიპტისთვის ეს კიდევ უფრო არსებითი პროცესია. ეგვიპტეს შეუძლია სერიოზული სარგებელი მიიღოს თურქეთთან პარტნიორობით როგორც ეკონომიკური, ისე გეოპოლიტიკური საფრთხეების წინააღმდეგ.