نگاهی به مهمترین آثار موزیم  تاریخ علوم و تکنولوژی اسلامی

موزیم ‎‌های آناتولی- موزیم  تاریخ علوم و تکنولوژی اسلامی، یکی از عجیب‌ترین و جالب‌ترین مراکز فرهنگی و هنری تورکیه است

موزیم  تاریخ علوم و تکنولوژی اسلامی، یکی از عجیب‌ترین و جالب‌ترین مراکز فرهنگی و هنری تورکیه است. این موزیم  که از سوی پرفیسور فواد سیزگین تاسیس شده، در بخش آخورهای ویژه پارک گلخانه فعالیت می‌کند.  ریاست جمهوری تورکیه سال 2019 را به نام پرفیسور فواد سیزگین نامگذاری کرده بود. این مکان فرهنگی بینظیر دارای یک خط بسیار متفاوت از مفهوم معمول موزیم  است. در موزیم  تاریخ علوم و تکنولوژی اسلامی، فعالیت‌های علمی عالمان اسلامی که بین قرون 9 تا 17 زندگی می‌کرده‌اند به نمایش گذاشته شده است.

یکی از مهمترین آثار نگهداری شده در موزیم ، نقشه جهانی که به دستور خلیفه مامون الرشید تهیه شده می‌باشد. مامون الرشید خلیفه عباسی در قرن نهم جغرافیدانان برجسته بغداد را گردهم آورده و حکم تهیه یک نقشه جامع جهانی را داد. فعالیت‌هایی که در سال 813 آغاز شده، درست 20 سال بعد در سال 833 به اتمام رسید. نتیجه کار بسیار باشکوه بود. اثر عالمان بغداد یکی از موفق‌ترین نقشه‌های تهیه شده تا آن دوران می‌باشد. بازتولیدی که با استناد به نسخه المامون در سال 1340 تهیه شده بود، امروزه در بخش ورودی موزیم  تاریخ علوم و تکنولوژی اسلامی به نمایش گذاشته شده و بینندگان را درگام نخست به تحیر وا میدارد.

اثرانیمیشن جالب توجه دیگردرموزیم، اسطرلاب ستاره‌یابی است که در سال 1222 از سوی عبدالرحمان بن سینان ساخته شده است. این دستگاه که از سوی عالم دمشقی برای شناسایی اجسام آسمانی طراحی شده، در عین حال در تعیین وقت نمازنیزمورد استفاده قرارمی‌گرفته است. اصل این اثر که قبل از قرن شانزدهم ساخته شده و بزرگترین اسطرلاب جهان است در موزیم  آثار بحری استانبول نگهداری می‌شود.

دراین موزیم، انیمیشنِ دستگاه‌هایی که طراحی شده ولی تولید نشده‌اند نیز وجود دارد. اولین این آثار ساعت فیل است که در سالهای 1200 از سوی الجزری طراحی شده است. میتوان گفت این انیمیشن که با الهام از طرح‌های الجزری ساخته شده، یک شاه اثر طراحی شده است. مکانیزمی که داخل شکم فیل قرار داشته و با آب کار می‌کند، هر نیم ساعت یکبار پرنده روی آن را به حرکت درمی‌آورد. دو توپ که از دهان پرنده می‌افتد تا بخش پایینی حرکت کرده، سبب برخورد توپ اول به دهل می‌شود. این دستگاه بدین شکل از گذر زمان خبر می‌دهد.

طرح ساعت دیگر موجود در موزیم ، متعلق به تقی‌الدین عالم عثمانی است. این اثر با الهام از کتابی که عالم در سال 1559 به قلم گرفته ساخته شده و یکی از اولین پیشگامان ساعتهای مدرن است. این ساعت دارای یک فنر مخروطی و چهار عقربه بوده و ماه‌ها و روزهای هفته را نیز نشان می‌دهد.

اثر انیمیشن دیگری از طرح‌های تقی‌الدین که در موزیم  تاریخ علوم و تکنولوژی اسلامی وجود دارد، دستگاه چرخشی بخار است. به زبانی دیگر این دستگاه به وضوح نشان می‌دهد که او قدرت بخار را 250 سال پیش از اروپا کشف کرده است.

اختراعات و کشفیات عالمان مسلمان، پایه و اساس جنبش‌های رنسانس و اطلاحات در اروپا را تشکیل داده است. موزیم  تاریخ علوم و تکنولوژی اسلامی با جان‌بخشی دوباره به مهمترین آثار این عصر طلایی، همچون چراغی بر سر راه علوم و تکنولوژی از شرق تا غرب است.