نظری به آجندای تورکیه وجهان جمعه پانزدهم حوت ۱۳۹۹ـ بررسی عوامل موثردرایجادتنش سیاسی در ارمنستان

ارمنستان در مذاکرات دیپلماتیک که ازده‌ها سال بدینطرف بطول انجامید، با پیروی از موضع تفاهم‌ناپذیر به سیاست اشغال ادامه داد

هفته گذشته رئیس لوی درستیزوالی نیروهای مسلح ارمنستان، نیکول پاشینیان نخست‌وزیر این کشور را به استعفا فراخواند. پاشینیان نیز این وضعیت را به صفت اقدام برای کودتا ارزیابی کرده و ضمن صدور حکم برکناری رئیس لوی درستیزوالی نیروهای مسلح، مردم  را به ترتیب تظاهرات دعوت کرد.  طرفداران دولت و گروه‌های مخالف بطور همزمان  در ایروان به تجمع پرداختند. رئیس جمهور ارمنستان، حکم برکناری رئیس لوی درستیزوالی نیروهای مسلح را رد کرده و پاشینیان نیز ادعا نمود که رئیس جمهور نیز می تواند در اقدام برای کودتا دست داشته باشد.

در رابطه با تحولات اخیر در ارمنستان 3 عامل وابسطه با یکدیگر وجود دارد.

اولین عامل، فقر و اختلاس درازمدت در ارمنستان است. این وضعیت ثمره اداره‌کرد بد بوده و پاشینیان مسبب آن نمی‌باشد. فقط در حل و فصل آن ناموفق مانده است. یکجا با حمایت کشورهای غربی، امید بر اینکه پاشینیان راه حلی برای فقر و اختلاس پیدا خواهد کرد، در دست‌یابی وی به اقتدار در سال 2018 کارساز افتاده بود. پاشینیان بدلیل ناموفق ماندن در حل مسایل، از سوی حامیان خود و اشخاص نزدیک به روسیه صرفا  منحیث  یک گزینه مورد حمایت قرار می‌گرفت.

به صفت دومین عامل می‌توان به شکست ارمنستان در جنگ دوم قره‌باغ کوهستانی در مقابل آذربایجان اشاره کرد. دولت‌های ارمنستان در مذاکرات دیپلماتیک که ده‌ها سال به درازا کشید، با پیروی از موضع تفاهم‌ ناپذیر به سیاست اشغال ادامه دادند. پاشنیان نیز برای رهایی از تنگنای داخلی، سعی نمود که در مذاکرات بجای " سازش برای صلح "، برای ادامه اشغال مدل " جنگ جدید " را به اجرا بگذارد. در نتیجه این امر، پاشینیان در جنگ دوم قره‌باغ کوهستانی بجای اشغال سرزمین‌های جدید، مجبور به عقب‌نشینی از سرزمین‌های تحت‌اشغال خود گردید. پاشینیان که در مورد روند جنگ، اطلاعات درستی به ملت ارمنستان ارائه نمی‌کرد،  در جریان اعلام بیانیه سه جانبه در مقابل کامره های رسانه‌ها ظاهر نشد و در نهایت شرایط آتش‌بس مردم این کشور را شوکه کرد. برای همین نتایج جنگ دوم قره‌باغ کوهستانی، نه تنها برای دولت پاشینیان، بلکه برای سیاست،اردو و ملت  ارمنستان نیز دوره سخت و غیرقابل‌قبولی بهمراه آورد.

سومین عامل را مبارزه بی‌پایان در مورد نفوذ سیاسی در ارمنستان تشکیل می‌دهد.

گروه‌های سیاسی قره‌باغ و دیاسپورای ارمنی در کشورهای مختلف که در تلاش حفاظت و افزایش قدرت خود در  ارمنستان هستند، بعد مبارزه نفوذ میکرو را تشکیل می‌دهند.  همکاری این گروه‌ها با کشورهای مختلف با هدف کسب قدرت و مشروعیت  در راه رسیدن به اقتدار نیز بعد مبارزه نفوذ ماکرو را تشکیل داده است.

در واقع می‌توان مبارزه نفوذ ماکرو را به صفت رقابت بین روسیه و غرب نیز قبول کرد. ولی این مبارزه در صورت تلفیق با مبارزه میکرو، شکل بغرنجی به خود می‌گیرد.

شواهد امر نشان می‌دهد، پاشینیان که راه مقاومت در مقابل بیانیه سه جانبه را انتخاب کرده است، تا دراز مدت از اقتدار خود حفاظت خواهد کرد. اما این وضعیت به معنای تامین ثبات در سیاست ارمنستان نمی‌باشد. بطوریکه، سه عامل فوق واقعیت داشته و حائز اعتبار هستند. نه در دست دولت پاشینیان و اردو و نه در دست دولت غیرنظامی آینده، چوب سحرآمیزی وجود ندارد که بی‌‌ثباتی ناشی از عوامل مذکور را از میان بردارد.

نویسنده: پروفسور دکتور مراد یشیل‌تاش مدیر بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تورکیه