Polonozköyün hekayəsi

İstanbulun Anadolu hissəsində çox qısa müddətdə şəhərin xaosundan uzaqlaşmağınıza imkan verən Beykozu kəşf etməyə davam edirik. Beykoz şəhər mərkəzindən çox qısa məsafədə, təbiətlə əhatə olunmuş yaşıl və dinc bir yerdir. Beykoz əslində şəhərdə, lakin uzaqda olduğunuzu hiss etdirən bir yerdir. Mən belə yerləri ona görə sehrli adlandırıram ki, böyük şəhərin hüdudlarında olduğunuzu unutdurur, birdən ruhunuzu başqa zamana, başqa məkana aparır.

Tarixdə bəzən insanlar öz evlərini, sevdiklərini, hətta vətənlərini tərk edib yeni yerdə, yeni ölkədə yeni həyata başlamalı olurlar. Bu, bəzən yeni dini qəbul etdikləri üçün təqiblərə məruz qaldıqdan sonra, bəzən müharibələr zamanı, bəzən də ağlasığmaz siyasətlər həyata keçirildikdə baş verir. Beykozda belə bir yer var və onun hekayəsi kifayət qədər maraqlıdır. Gəlin "Səyyahı" Beykoz körpüsündə lövbər salaq və səyahətimizə Polşalılar tərəfindən qurulan bu maraqlı yerdən, Polonezköydən başlayaq. Yaşıllıqlar arasında olan bu gözəl təbiət parçası Polonezköy, bu gün çox geniş bir ərazini əhatə edən təbiət parkıdır. Sizə yolda Polonozköy hekayəsini danışacağam. İndi yola çıxmağın vaxtıdır, dənizdən içəri səyahət edəcəyimiz üçün bizi gözləyən avtomobilimizə minək.

Polonezköyə səyahətimizdən əvvəl sizi tarixə doğru səyahətə çıxarmaq istərdim. Çünki Polonezköy hekayəsi birbaşa keçmişdə baş verənlərlə bağlıdır. 18-ci əsrin sonlarında Polşa torpaqları Rusiya, Avstriya və Prussiya arasında bölüşdürüldü. Bu paylaşım üsyanını qəbul etməyən polyaklar sərt müdaxilə ilə üzləşirlər. Və nəhayət, köçməli olurlar. Polyakların əksəriyyəti Avropa şəhərlərinə üz tutur. Onların bir qismi Osmanlı İmperatorluğuna sığınaraq Polşanın müstəqillik mübarizəsini Osmanlı torpaqlarında davam etdirdi. Burada kənd alınır və ilkin olaraq on iki nəfər orada məskunlaşır. Sonralar bu kənd Polşadan gələn qaçqınların məskəninə çevrilib. Həmin kənd o zaman Adampol kimi tanınırdı və bu gün Polonezköydür. Osmanlı İmperiyası polyakları kənd idarəçiliyində sərbəst buraxdı və Osmanlı torpaqlarında bu yer Polşa hüdudlarından kənarda qurulan ilk kənd oldu. Polonezköy vətənindən köçmək məcburiyyətində qalan polyakların yeni vətəninə çevrilmişdir. Dünyaca məşhur türk soprano Leyla Gencer Polonezköydə doğulub. Polonezköydə məşhur pianoçu Frans List, yazıçı Qustav Flaubert, Polşa prezidenti Lex Valesa və Polşa prezidenti Aleksander Kwaśniewski qonaq olublar.

Gəlin bu hekayənin baş verdiyi yerə daha yaxından nəzər salaq.

Kəndin girişində bizi Bakirə Məryəm kilsəsi qarşılayır. Polonezköydə tikilən ilk kilsə zəlzələ zamanı dağıldığı zaman yerində tikilib. Kilsə Birinci Dünya Müharibəsi zamanı türk ordusu tərəfindən qərargah kimi istifadə edilib. Bu gün gördüyünüz bu gözəl bağdakı kilsə həm də festivallar və müxtəlif tədbirlər üçün xidmət göstərir.

Bir az irəliləyib Polşa-Türkiye dostluğunun simvolu olan Zofiya Ryzy (Rızı) Xatirə Evinə gedirik. Bu xatirə evi öz dövrünün ən mühüm evlərindən biri kimi təsvir edilir. Çünki bura Polşa ənənələrinin yaşatıldığı, kitabxanası və mühüm rəsmləri olan bir ev olub. Bu maraqlı Polşa kənd evi bu gün də öz gözəlliyindən və orijinallığından heç nə itirmədən qonaqlarını qarşılayır. Zofia Ryzy (Rızı) Xatirə evində Polonezköydəkilərin necə bir həyat sürdüyünü, necə evlərdə yaşadıqlarını görəcəyik. Gəlin içəri keçək və kəndin tarixi haqqında təsəvvür yaradan fotoşəkillərə və sənədlərə nəzər salaq.

Kənd meydanının arxasındakı ərazidəki ağac üzərində oyma heykəltəraşlıq sərgisinə və rəngli şüşə muncuqların düzəldildiyi sənət mərkəzinə baş çəkək. Gəzinti və ya velosiped yollarından birini seçə, təmiz meşə havasında möhtəşəm təbiətlə qarşılaşa və bu kəndin köhnə xatirələrini beyninizdə canlandıra bilərsiniz.

Bu gün Beykozda, çoxunun Polşadan gələnlər tərəfindən qurulduğunu bilməyən Polonezköydə olduq. Səyahətimizdə bizi müşayiət etdiyiniz üçün təşəkkür edirik.