Qəzaya uğrayan helikopterlər, Bafel Talabani və PKK/PYG

Martın 15-də İraqın şimalında helikopterin qəzaya uğraması və sonradan onun içindəkilərə dair şübhələr ictimaiyyətdə böyük marağa səbəb olub. İlk saatlarda qəza ilə bağlı məlumatlar və helikopterdə kimin olduğu ilə bağlı suallar gündəmdə olsa da, İraq Kürd Regional Rəhbərliyi (İKRG) təyyarənin dağıntılarındakı cəsədlərin terror təşkilatı PKK üzvlərinə aid olduğunu açıqlayıb. Daha sonra PKK-nın Suriya təşkilatlanması Suriya Demokratik Qüvvələri (SDG) onlara məxsus 2 helikopterin qəzaya uğradığını bəyan etdikdə, Kürdüstan Vətənpərvərlər Birliyi (KYB) və Bafel Talabani diqqət mərkəzində oldu.

Martın 15-də İraqın şimalındakı Duhokun Çemanke bölgəsində iki helikopter bir-birinin ardınca qəzaya uğradı. Hadisədən sonra çoxlu fərziyyələr səslənsə də, SDQ helikopterlərin onlara məxsus olduğunu, Suriyadan Süleymaniyyəyə təlim məqsədilə gedən Terrorla Mübarizə Qüvvələri (YAT) üzvlərinin helikopterin içində olduğunu etiraf etməli oldu. Açıqlamada helikopterin qəzaya uğraması nəticəsində aralarında Mazlum Abdinin də yaxın qohumu olan Terrorla Mübarizə Qüvvələrinin Baş komandanı Şervan Kobani də daxil olmaqla 9 terrorçunun öldüyü bildirilib. DEAŞ əleyhinə Beynəlxalq Koalisiyasının Birgə Xüsusi Əməliyyat Qrupu da Mazlum Abdinin tvitini paylaşaraq SDQ-yə başsağlığı verdi. KDP-nin İraq Kürd Regional Rəhbərliyinin Baş naziri Mesrur ​​Bərzani isə sərt açıqlamalar verərək, PKK/YPG-nin bölgədəki müvafiq helikopterləri onların icazəsi olmadan uçurduğunu və həmin helikopterlərin YYBK tərəfindən təşkilata verildiyini söyləməsi də diqqətləri Kürdüstan Vətənpərvərlər Birliyi və Bafel Talabaniyə yönəltmiş oldu.

Suriya-İraq/Süleymaniyyə marşrutunda radara düşməmək üçün alçaq uçuşlar həyata keçirməyə çalışan helikopterlərin Fransanın “Airbus Helicopters” şirkətinin istehsalı olan "AS 350" model ümumi təyinatlı helikopterlər olduğu məlumdur. Müvafiq helikopterlər 2016-cı ildə İraq Kürd Regional Rəhbərliyinin inventarına daxil olub. ABŞ ordusunun İraqdakı aviasiya podratçısı da olan "The 7 Group" adlı şirkətin infrastrukturundan istifadə edilib. Bildirilir ki, "The 7 Group" 2009-cu ildə Ərbil və Süleymaniyyədə iki təchizat, logistika, texniki xidmət və təlim mərkəzi açıb. Ayrıca həmin şirkət Kanadadan Cəlal Təlabaninin qardaşı oğlu Lahur Talabaninin yaratdığı antiterror bölməsinin istifadəsi üçün Kanadadan üç "AS 350" helikopteri tədarük edib. Sonradan görürük ki, bu helikopterlər Bafel Talabani dövründə PKK-nın Suriya təşkilatı olan YPG-nin istifadəsinə verilib.

Bafel Liderliyində (Kürdüstan Vətənpərvərlər Birliyi) KYB-PKK münasibətləri

Cəlal Təlabaninin liderliyi ilə İraqın şimal-şərqində qurulan KYB bütün tarixi boyu PKK/YPG ilə sıx əlaqələr qurub və bu halda Türkiyenin reaksiyası ilə üzləşdi. Türkiye bu əlaqəni sona çatdırmaq üçün KYB-yə ciddi təzyiq göstərdi, xüsusən də müstəqillik referendumundan sonra Süleymaniyyə hava limanına sanksiya tətbiq edərək, onu işlək vəziyyətə saldı, müxtəlif iqtisadi və siyasi sanksiyalarla. KYB-nin PKK ilə olan əlaqəsini, dəstəyi kəsməsinə imkan yaratmağa cəhd etdi. KYB tərəfindən müsbət addımlar atılınca da müvafiq sanksiyalar aradan qaldırıldı. Lakin KYB ilə PKK arasındakı əlaqələr az da olsa davam etdi.

Lakin KYB daxilində gedən hakimiyyət mübarizəsindən sonra ABŞ-ın dəstəyi ilə Bafel Talabani Lahor Talabanini sıradan çıxararaq bütün hakimiyyəti ələ keçirdi və KYB-nin müvafiq siyasətləri yenidən dəyişməyə başladı. Əvvəllər İranın da təsirilə daha çox KCK/Qəndil ilə əlaqə var idisə, Bafel Talabaninin hakimiyyəti ələ keçirməsindən sonra ABŞ-ın himayəsində və dəstəyində PKK-nın Suriya qolu olan PYD/YPG ilə KYB arasında güclü əlaqələr qurulmağa başlandı. Bafel Talabani KYB daxilində hakimiyyətini gücləndirdikdən sonra YPG-yə dəstək bəyanatları verməyə başladı. İlk illərdə gizli şəkildə həyata keçirdiyi münasibətləri addım-addım açıq-aşkar davam etdirdi. ABŞ təyyarəsi ilə Suriyanın şimalına gedərək başda Mazlum Abdi olmaqla YPG-nin dırnaqarası mühüm başçıları ilə görüşlər də keçirdi.

İndi baş verən helikopter qəzalarından sonra nəyinki bu əlaqənin siyasi dəstək vermək, daha çox operativ olduğu üzə çıxdı. Helikopterlərin uçuş marşrutu sahəsində ABŞ nəzarətinin olduğunu nəzərə alsaq, müvafiq helikopter əməliyyatlarının ABŞ-ın himayəsi altında həyata keçirildiyi aydın görünür. Türkiyenin uzun müddətdir davam etdirdiyi SİHA əməliyyatları ilə bu bölgələrdə PKK/YPG-nin hərəkətlərini dayandırdıqda, təşkilatın quldur başçılarının radara görünməmək üçün alternativ olaraq alçaqdan uçan helikopterlərlə daşındığı görülür. Bütün bu hadisələri və əlaqələr şəbəkəsini nəzərdən keçirdikdə görürük ki, ABŞ İraq və Suriyada YPG-ni legitimləşdirmək və mühüm aktyora çevrilmək üçün Bafel Talabani vasitəsilə KYB-dən istifadə edir. Bafel Talabani isə bu yeni münasibətlə İraq daxilindəki kürd balansında KDP-yə qarşı YPG-dən istifadə etməyə çalışır. PKK-daxili balanslarda KCK/Qəndildən çox YPG başçılarının önə çıxması ABŞ üçün də önəmli ola bilər. Yenə bu tənlikdə Bafel Talabaninin HDP-nin Novruz şənliklərinə Öcalanı da xatırladaraq, liderlərimizi azad edin deyərək, çağırış etməsi yenə HDP aktyorlarının və PYD/YPG-nin Öcalanın azad edilməsi kontekstində sistemli çağırışlar etməyə başlaması məna kəsb edir. ABŞ Türkiyedəki seçkilərin nəticələrinə görə PYD/YPG-ni KYB ilə gücləndirilmiş şəkildə Türkiyeyə qəbul etdirə biləcəyini, həmçinin Öcalanı da yenidən aktyor edə biləcəyini hesablaya bilər.

Lakin çox güman ki, Bafel Talabani özündən kənara çıxan bu çirkin oyunun altına düşəcək. Türkiyenin düşmənləri ilə dost olmaq Türkiyenin də düşməni olmaq deməkdir. Bundan ən çox zərəri KYB və Bafel Talabani görər.