Թուրքիայի տեսանկյունից Միջինարեւելք-09

Լիբիան 2014 թվականի մեջտեղից ի վեր ունի երկու կառավարություն ունեցող երեւույթ: Եւ այս թվականից մինջեւ հիմա ՄԱԿ-ի միջոցով շարունակում է ազգային միասնության կառավարություն ստեղծելու աշխատանքները: Ու այն ժամանակից մինջեւ հիմա երկրորդ մի միջամտություն լինելու կամ չլինելու վերաբերյալ շարունակվում են քննարկումները:

Սակայն 2014 թվականի մեջտեղից հետո արտաքին միջամտությունը չափազանց  քննարկվող թեմանից է դարձել: Քննարկում էին ում միջամտության անդամակցելու մասին: Անհայտ լինողն իսկ երբ եւ ինչպես շարժվելը ու այս խմբերի միջեւ ինչպես համաձայնություն ստեղծելն էր:

Դեմոկրատական չափանիշերուն համապատասխան իրականացված 2012 թվականի հուլիսի 7-ի ընտրություններից հետո ստեղծված Ազգային համագումարում որեւե քաղաքական կառույց չի կարողացել միայնակ իշխանության գալ: Հետեւաբար ընտրություններից հետո ստեղծված կառավարությունը մեծամասամբ բոլոր քաղաքական ուժերի ներկայացված ազգային միասնության կառավարության իմաստն ուներ: Սրանով հանդերձ Ազգային անվտանգության հիմնարկը չի կարողացել աշխատել ազգային միոասնության խորհրդի նման: Ընտրություններից առաջ անցումային շրջանի վարչապետներից Մահմուդ Ջիբրիլի առաջնորդությամբ քաղաքական դաշնակցության եւ Մուսուլման եղբայրների շուրջը հավաքվող դաշնակցության միջեւ լարված մրցակցություն է իրականացել: Քաղաքագետների միջեւ անցնող իշխանության պայքարը Կադդաֆիի վարչության տապալվելուց հետո չլուծարված ահաբեկչական ուժերի իրար հետ բախվելու է պատճառ դարձել: Երկում կա 200-ից ավել ահաբեկչական կազմակերպություն եւ 200 հազարից ավել ահաբեկիչ էր գտնվում:

2013 թվականի ամռանը Եգիպտոսում Մուսուլման եղբայրների լուծարվելուց հետո Լիբիայում նման մի լուծարում չիրականանալու պատճառը այս շարժումի քաղաքական դաշնակցության մեջ ակտիվ ահաբեկչական ուժ ունենալն է:

2014 թվականի առաջին կիսամյակում CIA-ի հետ կապ ունեցող Գեներալ Հալիֆա Հաֆտերի Ծովածոցի երկիրները եւ Եգիպտոսի համագործակցությամբ մի սցենարով միջամտելը քաղաքական եւ ռազմական իրավիճակը ավելի խառը իրավիճակի է բերել: Կադդաֆիի տապալվելուց հետո պասիվ իրավիճակ ունեցող Հաֆտերը կրկին միջամտել է: Մուսուլման եղբայրների նսեմացման պատճառով մի ռազմական միջամտություն սկսեցնող Հաֆտերը ստացել է`Ջիբրիլ եւ դաշնակիցների աջակցությունը: Հաֆտերը միջազգային օրինականություն ձեռք բերելու համար ընդունել է՝ ահաբեկության դեմ պայքար լոզունգը:

2014 թվականի հունիս ամսից սկսյալ երկրի արեւելյան ու արեվմտյան շրջաններում տարբեր ահաբեկչական կազմակերպությունների միջեւ պատերազմ է սկսվել: Միեւնույն ժամանակ երկրում երկու տարբեր կառավարություն է ստեղծվել: Մայրաքաղաք Տրիբոլիյում Մուսուլման եղբայրներ եւ Մըսրատայի ահաբեկիչների կենտրոնը ստեղծած Ազգային անվտանգության հիմնարկի կառավարությունը եւ երկրի արեւելքում գտնվող Տոբրուկ քաղաքում գործող Ներկայացուցիչների խորհրդի իշխանությունը որպես մրցակից գործի են անցել: Սակայն միջազգային հանրությունը 2014 թվականի հունիսին իրականացած ներկայացուցչության հնարավորությունը շատ քիչ լինող ընտրության արդյունքում ստեղծված Ներկայացուցիչների պալատի իշխանությունը պաշտոնապես ճանաչել է:

Երկրում անընդհատ ավելացող անկայունությւոնը, երկու զարգացումների առաջը բացելով ռազմական միջամտությունը կրկին բերել է`Արեւմուտքի օրակարգին. Աֆրիկայից դեպի Եվրոպա փախստականների ուղղության Լիբիայի միջոցով լինելը եւ ԻՇԻՊ-ի Լիբիայում իրեն տեղ հաստատելով իշխանության տարածքը ընթարցակելը:

Լիբիայում երկու ճամպարների միջեւ տիրող բախումները քաղաքացիական պատերազմի վերածվելիս այս իրավիճակից անհանգստանալով առաջին քայլը կատարող եւ կողմերի միջեւ համաձայնություն ստեղծել ցանկացող Թուրքիան այլ երկրների նման Մուսուլման Եղբայրների դեմ վերաբերմունք չցուցադրած լինելու պատճառով Տոբրուկի իշխանության կողմից թշնամի է հայտարարվել: Ծովածոցի եւ Եգիպտոսի աջակցությունով հանդերձ Հաֆտերի ուժերի Տրիբոլիի իշախնության զինված ուժերի դեմ չհաջողվելու հետեւանքում Արեւմտյան երկիրները որոշեն են`ՄԱԿ-ի միջոցով կողմերի միջեւ համաձայնություն եւ ազգային միասնության կառավարություն հիմնել:

Պաշտոնապես ճանաչվող Տոբրուկի կառավարությունը բազմաթիվանգամների Արեւմտյան երկրներին միջամտության կոչ է կատարել: Որոշ մի ժամանակ Եգիպտոս եւ Միացյալ Արաբական Էմիրություններից աջակցություն է ստացել: Սակայն Արեւմտյան երկրների ակամա լինելը Եգիպտոսին ռազմական աջակցությունից քաղաքական աջակցության է ուղղել: Տոբրուկի իշխանությունը նույնսիսկ կոչ է արել Րուսաստանին: Սակայն Արեւմտյան երկիրները մտածել են, թե միայն Տոբրուկի իշխանության կողմից կատարվելիք միջամտությունը հարկավոր օրինավորություն չի ունենալու:

Գլխավորությամբ Հաֆտերը, Տոբրուկի իշխանությունը կազմող քաղաքական խմբերին չվստահող Տրիբոլիի իշխանությունը ստեղծող խմբերը ՄԱԿ-ի միջոցով  կատարված միջնորդության ներդրումներին դրական չեն մոտեցել: Ահա թէ այս դեպգերում միջամտող Թուրքիան Տրիբոլիի իշխանությունը բանակցության համոզելու հարցում ունեցել է մեծ դեր: Թուրքիայի այս վերաբերմունքի պատճառը Լիբիայի իրականությունն է: Երկու կողմերի կարճ ժամանակում մյուսին վերադասելը անհնար է ու բախումները Լիբիային տանում է դեպի խորը մի քարափին: Հետեւաբար Թուրքիան այս հարցում առաջնություն է տվել Լիբիայի կայունության:

Տրիբոլի եւ Տոբրուկ կառավարությունները 2015 թվականի Հուլիս եւ Դեկտեմբեր ամիսներին իրականացրած հանդիպումների շրջանակում իրար միջեւ ունեցած անհամաձայնությունների մեծամասնությունը չի կարողացել լուծել: Այս համաձայնագրերի շրջանակում ստեղծված ինը հոգանոց Ազգային ներդաշնակության կառավարության մարմնի որոշած առաջին Նախարարների Խորհուրդը Տոբրուկի կառավարության վավերացումը չի ստացել եւ պահանջել է, որ 17 նախարարից ավել չլինի: Կազմված նոր կապինետը սպասում է`Ներկայացուցիչների պալատի վավերացումը:

Սակայն այս միջոցին ԱՄՆ-ը Լիբիայում սկսել է անօդաչու ինքնաթիռներով գործողություններ կատարել: Մոտավորապես մեկ շաբաթ առաջ մայրաքաղաք Տրիբոլիի մոտակայքում գտնվող ԻՇԻՊ-ի դիրքերին հարձակումներ են կազմակերպվել: Կրկին ԶԼՄ-ներին հասնող մի փաստաթուղթը ներկայացնում է, թե Ֆրանսիան Հաֆտերի ճոկատներին աջակցելու համար Բենգազի ռազմական բազա է ուղարկել: Այս իրավիճակը ներկայացնում է, թէ Արեւմտյան երկիրները այլեւս չեն ուզում միջամտության համար ավելի սպասել: Հետեւաբար Ներկայացուցիչների պալատի շուտով նոր կապինետը վավերացնելու համար ավելացնելու է ճնշումը: